د سعودي عرب، افغانستان او د پاکستان د خېبرپښتونخوا او د نړۍ په نورو زیاتره برخو کې د جمعې په ورځ واړه یا کوچنی اختر لمانځل کېږي.
د شوال میاشت کتلو دپاره د پاکستان د میاشت د کتنې حکومتي کمېټۍ ویلي د سپوږمۍ د لیدل کیدو شهادتونه یې نه دي ترلاسه کړي. د کمیټۍ مشر مفتي منیب الرحمان اعلان وکړو چې اختر د خالي، شنبې، په ورځ دی.
په پېښور کې د قاسم علي خان جومات خطیب مفتي شهاب الدین پوپلزۍ وویل د سپوږمۍ د لیدل کېدو شهادتونه یې ترلاسه کړې دي او د جمعې په ورځ اختر دی.
د ډان ورځپاڼې ترمخه، ښاغلي پوپلزۍ وویل د سپوږمۍ د لیدل کېدو ۴٥ شهادتونه یې ترلاسه کړل چې پکې ١٠ شهادتونه د مېرمنو وو.
د قاسم علي خان جومات د اعلان سره سم د خېبر پښتونخوا په بیلا بېلو سیمو کې د جوماتونونه د جمعې د ورځې د اختر اعلانونه وشول چې پکې لنډي کوتل، باجوړ، بنو، شمالي وزیرستان، صوابۍ او نورې سیمې شاملې وې.
د خېبر پښتونخوا په سوات، شانگله او هزاره کې اختر د خالي، شنبې، په ورځ دی.
په افغانستان کې هم د جمعې په ورځ اختر دی.
د اختر دپاره افغان حکومت او وسلوالو طالبانو د ډزبندۍ اعلان کړی دی. حکومت د یوې هفتې او طالبانو د اختر په دریو ورځو کې د جنگ نه کولو لوظ کړی دی.
د سعودي عرب، امریکا او د نړۍ په یو شمیر هېوادونو کې مسلمانان د روژې د میاشت په ختمیدو عیدالفطر یا د واړه اختیر خوشحالۍ لمانځي.
په عیدگاه او جوماتونو کې د اختر خصوصي لمونځونه کیږي، په کورونو کې رنگ رنگ خوارکونه پخیږي، خلک د خپلو خپلوانو او د ملگرو سره یوځای کیږي او خوشحالي کوي.
لکه د نړۍ د نورو هېوادونو په رنگ په امریکا کې میشته مسلمانان هم د اختر د خوشحالیو خصوصي انتظام کوي، جوماتونو کې د اختر په لمونځ کې گڼه گوڼه وي او د اختر د شپې د مېلو په رنگ غونډې کوي.
د امریکې په سرښار واشنگټن کې او شا او خوا په ورجینیا او مېرې لینډ ریاستونو کې د پاکستان، افغانستان، بنگله دیش، د منځني ختیځ او د یو مشیر نورو هېوادونو مسلمانان په گڼه شمیره کې اباد دي.
په ورجینیا، مېرې لېنډ او واشنگټن کې د اختر په شپه ځای په ځای د سپوږمۍ د شپې انتظام شوی وي، خلک د خپلو کورنیو سره ورځي، مېرمنې او ماشومان جامه پېزار اخلي او لاسونه په نکریز رنگوي.
د اختر په اړه د فرانس خبري اداره ای ایف پي وايي په ایشیا کې په میلینونو مسلمانان اختر د خپلو کورنیو سره تېرولو دپاره سفر کوي او د کراچۍ نه واخلې تر د کوالالمپور پورې په سړکونو، هوايي اډو او د ټرین په سټشنو د خلکو گڼه گوڼه ده.
د مسلمانانو د اکثریت ملک انډونیشیا سرښار جکارته د ابادۍ ٧٠ فیصد برخه خلک د اختر دپاره په بیلا بیلو جزیرو کې پرتو کلو او بانډو ته سفر کوي.
ای ایف پي وايي په بنگله دیش کې به سږ کال ٥٠ مېلینه خلک د اختر دپاره سفر کوي. مزمل حق چوهدري د بنگله دیش د مسافرو د خېرښېگړې د تنظیم مشر دی وايي یوازې د سرښار ډاکه نه به د یو لس لکو نه زیات خلک خپلو کورونو ته سفر کوي.
ای ایف پي وايي د مسلمانانو د اکثریت ایشیايي هېوادونو کې د اختر په موقع په سړکونو حادثې هم زیاتې شي. ای ایف پي وايي تېرکال په بنگله دیش کې د اختر په موقع د سړک په حادثو کې دوه سوه او شپږ اویه کسان مړه شوي وو او په انډونیشیا کې دغه شمیره د اووه سوه او څلوېښت کسانو وه چې په حادثو کې یې ژوندونه دلاسه ورکړې وو.
