په پاکستان کې د ونډو بازار پرله پسې په بره روان دی اؤ پاکستاني رسنۍ وایي نن د نهې- سه شنبې په ورځ یو وار بیا د ونډو بازار کې پواینټونه 71 زرو ته رسېدلي اؤ یو نوی ریکارډ یې جوړ شوی دی.

د ونډو بازار کې د زیاتوالي یا د بره ختلو دا لړۍ د وړوکي اختر نه وړاندې پېل شوې ده اؤ نن پرله پسې په دریمه ورځ هم د 71 زره پوانټونو نفسیاتي حد رالاندې کړل شوی دی.

د ونډو د بازار د ویبپاڼې له مخې د نهې په ورځ د سر د 100 کمپنیو پوایټونو کې د 548 پواینټونو اضافه شوې ده اؤ د پاکستان په تاریخ کې په وړومبي ځل د انډیکس د 71092 پواینټونو کچې ته رسېدلی دی.

تېره ورځ هم سټاک مارکیټ کې پوانټونه 70500 ته رسیدلي وؤ اؤ انډیکس کې تر 200ؤ د زیاتو پواینټونو اضافه شوې وه.

څېړونکي وایي نړیوالې مالیاتي ادارې آي ایم ایف سره د پاکستان د کامیابو مذاکراتو اؤ د سعودي عرب له لوري پاکستان کې د 5 ډالرو سرمایه کارۍ په لړ کې د شوي پرمختګ له امله په مارکیټ د سرمایه کارانو باور پر ځای شوی دی اؤ له دې امله د پاکستان د ونډو بازار کې په چټکتیا سره نوي ریکارډونه جوړیږي.

اقتصادپوه خبريال وکیل الرحمان وايي، د پاکستان د نړیوالې مالياتي ادارې سره د پور د پروګرام د وروستي قسط خبرې قابو کامیابې شوي او بيا دوه د ‏نړيوالې مالياتي ادارې د پاکستان دپاره د پور د بل پروګرام په اړه هم بيان راغلی مطلب پاکستان ته یې مثبت ځواب ورکړی، ځکه د ونډو بازار په بره لاړو.‏

د وي او اې ډيوه خبریال فضل عزیز سره خبرو کې هغه ویلي، د ونډو بازار د اقتصادي ښه او بدو خبرونو سره ښکته بره کيږي اؤ دا مارکيټ مستقل په ځای نه ‏ودريږي "دا کله په بره ځي او کله په ښکته ځي"

خو نوموړي ویلي، "د پاکستان د اقتصاد ټول انحصار په قرضونو باندې دی د هغې خپل څه بنيادونه نشته، که مونږ ووايو چې په ملک کې پېداوار سېوا ‏شو يا ښه والی راغلو، زمونږ ښه والی دا دی چې مونږ ته قرض راکولو ته يو ملک تيار شو، يوه اداره قرض راکولو ته تياره شوه دا زمونږ دپاره ډېره غټه خبره ‏ده".‏

هغه زیاته کړه، "که دې د پاکستان اقتصاد ښه کېدل وایې او که د پاکستان بدبختي ورته وايو چې مونږ قرض ته خوشاليږو، وړاندې هم په قرضونو روان او ‏اوس هم روان دی"

د پاکستان وزیراعظم شبهاز شریف څو ورځې وړاندې ويلي وو، د ملک اوسنی اقتصادي حالت داسې دی چې د نړيوالې مالياتي ادارې (آی اېم اېف) څخه ‏پاکستان ته د يو ارب ‏نه زياتو ډالرو د پور قسط تر لاسه کیږي خو دا د ملک دپاره پوره نه دی او پاکستان له به د آی اېم اېف نه د پور بل پروګرام ترلاسه ‏کول وي.

د قدرتي افتونو په مهال د مرستو صوبایي دولتي اداره پي ډي ایم ای وایي د تېرو څلورو ورځو پرله پسې بارانونو له امله 21 کسان مړه شوي اؤ 32 نور ژوبل شوي دي.

دا مهال د چارسدې په مقام د کابل په سیند کې د لوړې درجې سیلاب بهیږي اؤ اؤ سیلابي اوبه د خلکو په فصلونو ورماتې شوې دي چې له امله یې فصلونو ته سخت زیان رسیدلی دی.

د سیلاب نه د خلکو ژغورلو لپاره د چارسدې په مقام د کابل سیند په غاړه له ابادیو خلک خوندي سیمو ته ویستل شوؤ اؤ هم د سیمې خلکو خپل څاروي اؤ نور سامانونه په لوړه پروت موټروی (سړک) ته راویستلي اؤ هلته یې کډې اړولې دي.

د پي ډي ایم ای په رپورټ کې ویل‌ شوي چې په تېرو څلورو ورځو کې د بارانونو له امله مړو شوؤ 21 کسانو کې 9 ماشومان اؤ 3 ښځې هم شاملې دي.

د دولتي ادارې د رپورټ له مخې د پښتونخوا بیلابیلو ضلعو کې د دې بارانونو په مهال د کچه کوټو غورځېدو 330 پېښې مخې ته راغلي اؤ ددې ترڅنګ 53 کورونه په بشپړ ډول ویجاړ شوي اؤ 277 کورونو ته څه نا څه زیان اوښتی دی.

پي ډي ایم ای ویلي چې د بارانونو اؤ سیلابونو نه په اغېزمنو سیمو کې یې خلکو ته مرستې لیږلې دي چې په هغې کې کمبلې، د اخلي پخلي سامانونه،درۍ ،تولایانې اؤ خوراکي توکي شامل دي.

ډان ورځپاڼې د نهې - سه شنبې په ورځ ویلي د زیاتو بارانونو له امله د چارسدې په مقام د کابل سیند راختلی اؤ سیلابي اوبه د خلکو په فصلونو ورماتې شوي چې له امله یې ولاړو د غنمو اؤ نورو فصلونو ته سخت زیانونه رسیدلي دي.

د چارسدې اؤ پېښور تر منځ د سیندونو پغاړه له ابادو کورونو خلک خوندي سیمو ته ویستل شوي اؤ هم یو شمیر ځایي خلک پخپله له کورونو وتلي اؤ خپل سامانونه اؤ څاروي یې په لوړه پرتې موټر وی ته خيژولي دي.

د بلوچستان په چاغي سیمه کې هم تېره شپه د بارانونو له امله حفاظتي بند مات شوی اؤ باراني اوبه د خلکو کورونو اؤ دوکانونو ته ننوتلي دي.

په بلوچستان کې د زیاتو بارانونو له امله خوړونه اؤ راختلي اؤ یو شمیر ژورې سیمې د سیلابي اوبو لاندې ګیرې شوې دي.

ډاڼ ورځپاڼه وایي چې په چاغي کې ګڼ شمیر کورونه د بارانونو له امله پریوتي اؤ هم د خلکو تیار فصلونه تباه شوي دي.

د موسمیاتو محکمې وړاندوینه کړې ده چې د 16م اپریل نه بیا د بلوچستان اؤ خېبر پښتونخوا بیلابیلو سیمو کې راښکې کیدای شي چې تر 19م اپریل به دوام ولري.

د پاکستان د خزانې وزیر ویلي په ملک کې د اقتصادي اصلاحاتو دپاره يې نړیوالې مالیاتي ادارې انټرنېشنل مانيټري فنډ سره د قرض د نوي پروګرام په اړه خبرې شروع کړي دي.

ايي اېم اېف سره د پاکستان د موجوده د نهمو میاشتو او د دریو بېلین ډالرو پروګرام وخت سر ته رسېدونکی دی. پاکستان دغه قرض په ادایګۍ کې کمی د پوره کولو دپاره اخیستی و. د قرضونو په بېرته اداکولو کې خسارې پاکستان د اقتصادي بحران څڼدې ته ورسوولی و.

د پاکستان د خزانې وزیر محمد اورنګزېب په واشنګټن کې د ای اېف پي خبري ادارې سره مرکه کې وویل امکان دی چې ايي اېم اېف به پاکستان ته د موجوده دري بېلین ډالرو قرض د یو اشاریه یو بېلین ډالرو اخېری قسط دا میاشت منظور کړي خو پاکستان د مالیاتي ادارې سره د بلینونو ډالرو د نور قرض دپاره خبرې شروع کړي دي.

اورنګزېب وویل ايي اېم اېف سره د زیات او د اوږد مهاله قرض دپاره خبرې دا هفته شروع شوي دي.

د ايي اېم اېف ترجمان (نې) ای اېف پي ته وویل په موجود وخت کې د ايي اېم اېف توجو پاکستان سره د قرض موجوده پروګرام سرته په رسوولو ده.

د ايي اېم اېف ترجمان (نې) وویل د پاکستان نوي حکومت د قرض په نوي پروګرام کې د دلچسپۍ اظهار کړی دی او د ادارې عمله تیاره ده چې د نور قرض په پروګرام ابتدايي خبرې وکړي.

د واشنګټن د دورې په مهال به د پاکستان د خزانې وزیر په هغو غونډو کې هم شرکت کوي چې د ايي اېم اېف او د ورلډ بېنک په کوربتوب هرکال د سپرلي په موسم کې کېږي او د خزانې او ترقۍ وزیران، د اقتصاد دانشوران او شهري حقونو فعالان د نړۍ په اقتصاد بحثونه کوي.

د سږ کال غونډې به د نهې، سه شنبې، په ورځ په رسمي ډول شروع شوي او د نورو ترڅنګ په دوو اهم موضوعاتو به غور کوي، یوه د موسمي بدلون موضوع ده او بله د د نړۍ د مقروضو ملکونو مرسته کول دي.

د غونډو د شروع کېدو به موقع ايي اېم اېف نړیوال اقتصاد ته د کتنې په اړه خپل رپورټ ورلډ اکنامک اوټ لوک هم شایع کوي.

د پاکستان نوی حکومت د یو داسې صورتحال سره مخامخ دی چې د ملک اقتصاد ښه کولو دپاره به ځينې ګامونه اخلي چې ولس به يې ډېر نه خوښوي.

اورنګرېب وویل د پاکستان په اقتصاد کې بنیادي اصلاحات عملي کولو دپاره به لږ تر لږه د دریو کلونو قرض پروګرام غواړي. هغه زیاته کړه چې د اینده میاشت پورې به د ايي اېم اېف سره د نوي قرض څه شکل ښکاره شي.

پاکستان او د امريکې او چین سره اقتصادي تعلقاتو کې توازن

پاکستان د امریکې او چین دواړو سره نږدې اقتصادي تعلقات لري او هم د دې له قبله پاکستان په یو حساس صورتحال کې دی. دا ځکه هم چې چین او امریکا د یو بل سره په اقتصادي جنګ کې ښکیل دي.

اورنګزېب وویل امریکا د پاکستان د ټولو نه لوي اقتصادي همکار ملک دی، همیشه يې د سرمایه کارۍ په برخه کې د پاکستان ملاتړ کړی دی نو ځکه امریکې سره تعلق د پاکستان دپاره ډېر اهمیت لري.

بلخوا، اورنګزېب وویل، د سي پېک منصوبې دلارې به پاکستان کې په خصوصي توګه د بنیادي اسانتیاو په برخه کې ډیره سرمایه کاري شوې ده.

د اصلاحاتو پروګرام

د اقتصاد د بنیادي اصلاحاتو ترمخه چې د پاکستان مخکنی حکومت پې د ايي اېم اېف سره متفق شوی و، پاکستان هغو حکومتي ادارو د خرڅولو عمل شروع کړی چې په نقصان کې چلېږي.

د دغو ادارو د فهرست په سر کې د پاکستان قومي هوايي کمپني پي ايي ای ده. اورنګزېب وویل په اینده میاشت نیمه کې به معلومه شي چې پي ايي ای اخیستلو دپاره ممکنه بولي ورکوونکي څوک دي.

د پي ایي ای د خرڅېدو وروسته به معلومېږي چې د حکومت د پراېوېټایزېشن دا عمل څنګه دوام لري. د پاکستان د خزانې وزیر وویل په اینده کلونو کې د پراېوېټایزېشن عمل ګړندی کول غواړي.

د پاکستان په سفر تللي د سعودي د بهرنیو چارو وزیر اؤ ورسره مل پلاوي د پاکستان د صدر اصف علي زرداري اؤ وزیراعظم شهباز شریف سره لېدنې کړي اؤ ورسره یې پاکستان کې د سرمایه ګزارۍ په یو شمیر پروژو اؤ د دوه اړخیزه تعلقاتو په لا پراخولو خبرې اترې کړې دي.

پاکستان ته د سعودي عرب لوړ رتبه حکومتي پلاوي خپل دا سفر په داسې حال کې کړی چې په منځني ختیځ کې تاؤ تریخوالی ورځ تر بلې سیوا کیږي او د اسرایل-ایران ترمنځ تازه شخړې د سیمې د هیوادونو اندېښنې زیاتې کړې دي.

د سعودي عرب په دې پلاوي کې د سعودي د پانګونې مرستیال وزیر انجنیر ابراهیم بن یوسف المبارک، د د چاپېریال، اوبو او کرنې وزیرانجنیر عبدالرحمن بن عبدالمحسن الفضلي، د صنایعو او کاني زیرمو وزیر انجینر بندر بن ابراهیم بن عبدالله الخریف او د سعودي عرب نور لوړ پوړي چارواکي او سفارتکاران شامل دي.

د نهې - سه شنبې په ورځ پاکستاني رسنیو کې مخې ته د راغلو رپورټونو له مخې په دې لېدنه کې وزیراعظم شهباز شریف د سعوي عرب پلاوی پاکستان کې د سرمایه کارۍ د غوره فرصتونو څخه خبر کړی اؤ هغوي ته یې دپاکستان دننه د ټرانسمیشن لاینز، سولر اؤ کان کیندنې پروژو کې د سرمایه ګزارۍ په اړه وړاندیزونه هم ورکړي دي.

د لیدنې په مهال وزیراعظم شهباز شریف ویلي چې پاکستان او سعودي عرب خپلو کې د ورورولۍ کلکې اړیکې لري چې بدیل یې نه لیدل کیږي .

هغه وویل چې سعودي د ازمیښت په هره شېبه کې د پاکستان سره لاس امداد کړی دی اؤ پاکستان سعوي سره خپلو اړیکو ته د ویاړ په سترګه ګوري.

وزیراعظم هیله ښکاره کړې ده چې پاکستان ته د لوړ پوړي سعودي پلاوي دا سفر به د دواړو هیوادونو ترمنځ د اسټریټجکي اؤ تجارتي اړیکو یو نوی باب پرانزي .

هغه ویلي چې پاکستان د سعودي سره خپلو تجارتي اړیکو اؤ د سرمایه کارۍ څانکه کې مرستې ته د ودې ورکولو لیواله دی.

په دې لیدنه کې وزیرعظم د سعوي پلاوي ته دپاکستان له لوري د سعودي د ولیعهد شهزاده محمد بن سلمان ته د پاکستان د سفر بلنه هم ورکړې ده.

ډان ورځپاڼه وایي په لیدنه کې د سعودي خارجه وزیر د پاکستان سره خپلو تجارتي اړیکو اؤ د سرمایه کارۍ څانګه کې د مرستو پراخولو هوډ څرګند کړو .

تر دې وروسته د سعودي پلاوي د پاکستان صدر اصف علي زرداري سره هم لیدنه کړې اؤ د دوه اړخیزه تعلقاتو په لا پیاوړتیا اؤ تجارتي اړیکو اؤ سرمایه کارۍ ته په ودې ورکولو یې ورسره خبرې اترې کړې دي.

صدر زرداري د سعودي پلاوي سره د لیدنې په مهال ویلي چې پاکستان اؤ سعودي د لسیزو زړې اړیکې لري اؤ مونږ دا تعلقات د اوږدې مودې په تزویراتي،اقتصادي شراکت دارۍ کې بدلول غواړو.

د سعودي د خارجه وزیر په مشرۍ دا پلاوی تېره ورځ اسلام اباد ته رارسیدلی ؤ.

ناقدين وايي، په وروستيو کلونو کې پاکستان کې په دولتي کچه د سعودي عرب د پانګونو دعوې کړې خو نتيجې یې مخې ته نه دي راغلي.‏ د سعودي عرب لوړ پوړی پلاوی په داسې وخت کې د پاکستان سفر کوي چې ايران د اتوار په ورځ په اسرايل د ډرون او ميزايلو برید کړی دی.‏

څيړونکي وايي، په مينځني ختيځ کې سېوا کېدونکی کړکېچ به د سعودي عرب او پاکستان د خبرو مهمه موضوع وي. ايران د پاکستان سره ‏‎900‎‏ کلوميټره ‏پوله لري.‏

په پاکستان کې د انګرېزي ژبې ورځپاڼې دې نیوز د خارجه چارو د وزارت او په اسلام اباد کې د ایران د سفارت له خولې لیکلي چې د ایران صدر ابراهیم رییسي به هم اسلام اباد ته په راتلونکې اونۍ کې دوه ورځنی سفر کوي.

ورځپاڼې د هغه د سفر نېټه د اپرېل ۲۲مه ښودلې ده.

دا به د ایران او اسرایلو ترمنځ له تازه لانجې وروسته بهر ته د ایراني ولسمشر لومړنی سفر وي.

اسرایل ویلي، ايران د اتوار په ورځ په اسرايل ‏‎320‎‏ ډرون او ميزايلې داغلي، خو د امریکې او نورو هیوادونو په ملاتړ یې ‏‎99‎‏ فيصده راغورځولي دي.‏

د خېبرپښتونخوا سېلګرۍ سيمې سوات کې د هوټلونو اتحاديه وايي، د پښتونخوا د سېلګرۍ حکومتي محکمې چې د وړوکي اختر په موقع سوات او ‏نورو سيمو ته د سېلګرو تلو کومې شمېرې ښودلي هغه ډېرې زياتې دي، د دوی په نظر دومره خلک په ځانګړي ډول سوات او د بره دير ضلعې د سېلګرۍ ‏سيمې کومراټ ته نه دي تللي.‏

د دوی په وینا که چرته په سوات کې تل پاتې امن په ځای شي او د سېلګرې ځایونو ته تر ټولو مهمه د ورتګ لارې يا سړکونه جوړ کړل شي، د سيمې ‏سېلګري به ورسره سېوا شي، ځايي خلکو ته به ترې د روزګار موقعې په لاس ورشي.‏

د خېبرپښتونخوا د سېلګرۍ محکمې دعوه کړې، د وړوکي اختر په پينځو ورځو کې د پينځه لکه او ‏‎83,000‎‏ نه زيات سېلانیان د صوبې د سېلګرۍ ځايونو ‏ته ورغلي دي. ويل شوي تېر کال دغه شمېره يو لاک او ‏‎25,000‎‏ وه.‏

د خېبرپښتونخوا د ټورزم اتهارټۍ يا سېلګرۍ محکمې ویلي، د اختر په پينځو ورځو کې تر ټولو زيات خواوشا دوه لکه ‏‎37,00‎‏ سېلګري ګلياتو ته، او يو ‏نيم لک سېلګري د سوات مالم جبې ته ورغلي او د بره دیر کمراټ ته خواوشا ‏‎92,000‎‏ سېلانيان تللي دي.‏

په سوات کې د هوټلونو د اتحادیې مشر زاهد خان وايي، سوات ته د بهر څخه دومره سېلګري نه دي ورغلي، زیات ځايي خلک ورغلي خو بيا یې هم شمېره ‏دومره نه ده څومره چې د سېلګرۍ محکمې ياده کړې ده.‏

وي او اې ډيوه سره په خبرو کې هغه وویل، د مالم جبې په حواله چې کومې شمېرې ويل شوي، که د ورځې حساب وشي په مالم جبه کې د دومره خلکو او ‏ګاډو ځای کېدو ځای نشته.‏

نوموړي زياته کړه، په سوات کې د سېلګرۍ غټه علاقه کالام دی، په ټول سوات کې ‏‎450‎‏ هوټلې او خواوشا غټې وړې ‏‎700‎‏ رېسټورانټونه دي، يواځې په ‏کالام کې خواوشا ‏‎200‎‏ هوټلې دي.‏

هغه وویل، د اختر په ورځو کې د کالام په هوټلو کې د لس فيصده پورې هوټلو ته سېلګري نه دي ورغلي، د نوموړي په وينا د بحرېن څخه تر کالام پورې ‏خواوشا ‏‎35‎‏ کلوميټره لاره (سړک) ده، کومه چې په ‏‎2010‎‏ کې سېلابونو وړې وه، هغه بيا جوړه کړل شوی، خو نوموړی دعوه کوي د دغه لارې دپاره چې ‏څومره پېسې منظورې کړل شوې وې په هغې کې څلورمه برخه روپۍ پرې هم نه وې لګول شوې خو بيا هم يو څه لاره جوړه کړل شوې وه.‏

د زاهد خان په خېره تېر کال بيا سېلابونه راغله او د سوات سيند په غاړه دغه لاره یې ځای په ځای خواوشا اته کلوميټره بيا يوړه، بيا ځايي خلک او هوټلو ‏والو په خپلو پېسو يو څه کچه لاره جوړه کړه.‏

هغه وويل، سېلګري د سيمې د خلکو د روزګار سرچينه ده، حکومت ترې ټېکس ترلاسه کول غواړي، که چرته د سوات سېلګري بحال شي نو په کروړونو ‏روپۍ ګټه ترې ترلاسه کېدی شي.‏

زاهد خان زیاته کړه، پکار ده بهرني سېلګري راوستل شي، خو د پاکستان ويزې ګراني دي، خلکو ته په اسانه ويزې نه ورکول کيږي، سوات ته بهرني ‏سېلګري يو فيصد هم نه راځي، باوجود د دې چې د نوموړي په خبره د مري په مقابله کې په کالام کې هوټلې ‏‎70‎‏ فيصده ارزانې دي.‏

هغه وویل که په سوات کې امن په ځای شي ځکه دلته چې د ناامنۍ يوه پېښه وشي خلک وويريږي، بيا څوک نه راځي. بايد لارې جوړې کړل شي، هوټلونو ‏ته د ټېکسونو په برخه کې اسانتیاوې ورکړل شي، دغلته دا وخت د ‏‎20,000‎‏ پورې خلک په روزګار دي خو دغلته د دوی سره د ‏‎60,000‎‏ پورې خلکو ته د ‏روزګار زمينه برابرېدی شي.‏

په بره ديرضلع کې ځايي خبريال سيد زاهد جان هم وايي، هغه نه ګڼي چې د دير د سېلګرۍ سیمې کمراټ ته به دومره خلک ورغلی وي، څومره دعوه چې ‏شوې ده.‏

وي او اې ډیوه سره په خبرو کې هغه وويل، د اختر په دويمه ورځ باران شورو شوی وو، نو خلک په باران کې زيات سېل له د تلو څخه ډډه کوي، بله دا چې د ‏کمراټ لاره هم هغه شان نه ده جوړه څنګه چې پکار ده.‏
د نوموړي په خبره د بره دير د مرکز نه تر کمراټ پورې خواوشا ‏‎95‎‏ کلوميټره لاره ده په دې کې نيمه پخه او نيمه بيا ډېره خرابه ده.‏

هغه وويل، د ځايي خلکو سره یې وخت په وخت خبرې کيږي ځايي خلک د سيمې سېلګرۍ ته د ودې ورکولو دپاره يواځينۍ غوښتنه د لارې جوړولو کوي، ‏په کمراټ کې خلکو په خپله ښې ښې هوټلې جوړې کړي او نوموړی دعوه کوي دغلته د اسلام اباد د مري او خېبرپښتونخوا د ګلياتو څخه څه، چې د سوات ‏د هوټلو نه هم ارزانې کمرې مېلاويږي چې پکې د ‏‎1000‎‏ او ‏‎2000‎‏ روپو پورې د شپې دپاره ښې کمرې هم شته.‏

سيد زاهد جان وویل، که چرته کمراټ ته يواځينۍ د لارې اسانتیا جوړه شي نو که دا وخت په يو موسم کې څلور لکه سېلګري ځي نو دا شمېره به يو په دوه ‏شي، خلکو ته به روزګار ترلاسه شي او حکومت به ترې د ټېکسونو په برخه کې هم ګټه پورته کوي.‏

د پښتونخوا د سېلګرۍ سيمو سوات کالام او بره دير کمراټ ته د لارو جوړولو په اړه د سېلګرۍ د محکمې ویاند محمد سعد وي او اې ډيوه ته ويلي، ‏دغلته اکثره لارې جوړې او که چرته کومې لارې خرابې دي، په هغو کار روان دی جوړيږي.‏