په پراخه کچه د تباهۍ د وسلو او د وسلو د ویشتلو الاتو د مخنیوي په لړ د امریکې سټېټ ډپارټمنټ یا خارجه وزارت د جمعې په ورځ په هغو څلورو کمپنو د پابندیو اعلان وکړو چې د پاکستان بېلېسټېک مزایل او د اوږدې فاصلې پورې تلونکو مزایل پروګرام ته یې د الاتو او نور ساز او سامان رسد کولو.

د سټېټ‌ ډپارټمنټ په وېب پاڼه د جمعې په ورځ شایع شوي بیان کې وېل شوي چې بندیزونه په بېلاروس کې په مېنسک ویل ټرېکټر پلانټ، په چین کې مېشته زیان لاج ټېکنالوجي ډوېلېپمنټ، تیان جېن او ګرېنپېکټ کمپني لمېټېډ نومې کمپنو لګول شوي دي.

د سټېټ ډپارټمنټ د بیان ترمخه مېنسک ویل ټرېکټر پلانټ د پاکستان بېلېسټېک مزایل پروګرام ته د ګاډو چېسېسې ورکړي چې د پاکستان نېشنل ډوېلېپمنټ کامپلېکس، اېن ډي سي، د مزایلو په چلولو کې استعمال کړي دي. اېن ډي سي د پاکستان د مزایل ټېکنالوجۍ د ترقۍ اداره ده.

سټېټ ډپارټمنټ وايي‌ په چین کې مېشت زیان لاج ټېکنالوجي ډوېلېپمنټ کمپني لمېټېډ د اوږدې فاصلې پورې تلونکو بېلېسټېک مزایل پروګرام ته د مزایل سره تړلي الات ورکړي دي.

هم د چین ټېن جین د پاکستان مزایل پروګرام ته د الاتو رسد کړی دی. دې کپمنۍ ځینې داسې الات هم پاکستان ته ورکړي چې په خلايي تحقیق کې استعمالېدلی شي او سټېټ ډپارټمنټ وايي اندازه ده چې دغه سامان د پاکستان د مزایل او خلايي‌ تحقیق ادارې سپارکو ته هم ورکړی شوی دی.

ګرېنپېکټ کمپني لمېټېډ د سپارکو سره کار کړی او پاکستانۍ ادارې ته يې د لوی قطر راکټو موټرې د ازمایلو دپاره ورته الات ورکړي دي. د سپارکو نه علاوه ګرېنپېکټ اېن ډي سي ته هم د الاتو سپلايي یا رسد کړی دی.

سټېټ ډپارټمنټ وویل د بندیزونو په نتیجه کې په امریکا او د امریکې د واک اختیار لاندې سیمو کې د دې کمپنو اثاثې او مفادات تړل شوي دي او په اړه به يې سټېټ ډپارټمنټ ته معلومات ورکول کېږي. دې کمپنو سره په تړلو کسانو که هغه په امریکا کې او که د امریکې نه بهر دي هم بندیز لګول شوی دی.

د سټېټ ډپارټمنټ په پابندیو کې دا هم شامل دي چې دې کمپنیانو او کسانو سره د پېسو لېن دېن نشي کېدلی او امریکې ته یې په راتګ هم بندیز لګول شوی دی.

د امریکا اقدام په اړه د پاکستان دریځ په سمدستي توګه مخې ته نه دی راغلی.

امریکايي مامورین پاکستان سره د چین په دفاعي او اقتصادي همکارۍ تشویش لري خو چین او پاکستان دا تشویش ردوي.

چین د پاکستان په یو شمېر اېټمي بجلوګرو جوړولو کې هم مرسته کړې ده او دواړه ملکونه وايي دا همکاري د ملګرو ملتونو د اېټمي توانای ادارې ايي‌ ای ايي ای د تقاضو سره سمون خوري.

په افغانستان کې د واکمنو طالبانو یو مهم تن او د دوی د کره کتنې د ادارې غړی مولوي محمد عمرجان اخوندزاده د بلوچستان په کوټه ښار کې په ډزو وژل شوی دی خو د وژنې ذمه واري یې لا چا پر غاړه نه ده اخیستې.

دیني عالم عمرجان اخوندزاده د کوټې ښار شمال لوېدیځ لور ته په «نوي کلي» نومي سيمه کې د نامعلومو کسانو په ډزو وژل شوی دی. د طالبانو مهمو مشرانو په تېرو شاوخوا دېرشو کلونو کې په کوټه ښار او شاوخوا سیمو کې ژوند کړی دی.

د نوي کلي پوليس تاڼې مشر يا ايس ايچ او نعمت الله خلجي وي او اې ډيوه ته د ټيليفون له لارې وويل، "مولوي عمر جان صاحب له خپلې مدرسې د خپل کور لوري ته روان وو چې بېګا د شپې وژل شوی او پر سينه دوې ګولۍ لګېدلی وو".

د مولوي عمر جان د وژنې ذمه واري کوم چا نه ده منلې. تر دې وړاندې هم په بلوچستان کې د تېر افغان حکومت په مهال د طالبانو مشران وژل شوي خو دا لومړی ځل دی چې د طالبانو په واکمنۍ کې د دوی یو مهم کس په دې صوبه کې وژل شوی دی.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد د عمرجان وژنه غندلې او دا يې "ستر جرم" بللی دی. مجاهد د جمعې په ورځ پر پخواني ټويټر اوسني ايکس پاڼه د هغه د وژنې ځای نه دی ښوولی خو ليکلي یې دي:

"د هېواد جید دیني عالم، د اسلامي امارت د کره کتنې ادارې عضو او د کندهار د جهادي مدرسې استاذ شیخ الحدیث محمد عمرجان اخندزاده په شهادت ورسید. د افغانستان اسلامي امارت دغه واقعه د هېواد لپاره یوه نه جبرانېدونکې علمي ضایعه بولي".

د نوي کلي د پوليس د مشر نعمت الله خلجي په خبره د مولوي عمر جان کورنۍ د هغه د نيکه له وختونو دلته په نوي کلي کې اباده ده او دلته د «مليزي جومات» په نامه د خپل مسجد امامت یې کاوه، وايي په ياد جومات کې د هغه نيکه، پلار او اوس دی خپل امام وو.

د نوي کلي يو اوسېدونکي د نوم نه ښوولو په شرط وي او اې ډيوه ته وويل چې مولوي عمر جان يې له نیژدې پېژانده او د هغه په امامت کې يې د هغوی په جومات کې لمونځونه ورپسې کړي دي.

د ايس ايچ او په وينا د مولوي عمر جان د وژنې مقدمه يې د هغه د زوی فضل حنان په مدعيت کې د نامعلومو کسانو پر ضد درج کړې ده:

"د مولوي صاحب جسد افغانستان ته د هغه پلرنۍ هدیرې ته يووړل شو، هلته يې ماته کلی کور معلوم نه دی چې دوی د کوم ځای دي".

د يادې پېښې په اړه مو په کوټه کې په افغان کونسلګرۍ کې د افغان طالبانو له استازو سره د ټيليفون له لارې حال وکړ خو د رپورټ د جوړولو تر وخته کوم ځواب ونه ويل شو.

د بلوچستان حکومت ايالتي ترجمان شاهد رند هم د دې پېښې په اړه د وي او اې ډیوه ټیلیفون ته ځواب نه دی ويلی.

دا لومړی ځل نه دی چې په بلوچستان کې د افغان طالبانو مهم کس وژل کیږي، د 2013م کال په دسمبر کې د طالبانو دوه لوړپوړي مشران ملا نورالله هوتک او ملا عبدالمالک هم په کوټه کې وژل شوي وو.

له هغه وروسته د 2014م کال په جنورۍ کې هم په کوټه ښار کې د افغانستان د علماوو د شورا مشر او د طالبانو ملاتړى عالم شيخ عبدالله ذاکري وسلوالو کسانو په ډزو وژلی وو.

د مولوي عمرجان اخوندزاده د وژنې خبر په داسې وخت کې راځي چې د پاکستان او د افغان طالبانو تر منځ د تحریک طالبان پاکستان او پر ډیورنډ کرښه د شخړو له کبله له تېرو دوو کلونو راهيسې اړیکې ښې نه دي.

په افغانستان کې د تحريک طالبان د وسلوالو د شته والي او بيا له هغه ځايه په پاکستان کې د ناامنۍ په پېښو کې د لاس لرلو تورونه پاکستان لګوي خو افغان طالبان بيا وايي چ تحريک طالبان د پاکستان خپله داخلي مسئله ده او دوی دې دا ستونځه په خپلمنځي مذاکراتو حل کړي.

په بلوچستان کې د ګڼو باﺭانونو له کبله ﺭاغلیو سېلابونو کې په لویه کچه مالي او ځاني زیانونه اوښتي دي او د آفتونو په وخت د انتظام د صوبایي ادارې په وینا په بېلابېلو سیمو کې د مړو شمېر 16 ته ﺭسېدلی دی.

د چمن قلعه عبدالله او پشين ضلعو مرستيال کمشنرانو فوﺭي طوﺭ د جمعې او شنبې- خالي په وﺭځو په ټولو سرکاﺭي او شخصي سکولونو او کالجانو کې ﺭخصتي اعلان کړې ده ځکه چې په يادو ضلعو کې باﺭانونو او سېلابونو ﺯيات شمېر سکولونو ته هم ﺯيان اړولی دی.

د رپوټونو له مخې ﺯيات ځاني او مالي زیانونه د صوبې په سرحدي شاﺭ چمن کې اوښتي دي چې د چاﺭواکو په وينا د پنجشنبې- زیارت په ورځ شوو باﺭانونو په دې سیمه کې اووه تنه مړه کړي او تر 15 ﺯيات یې ټپیان کړي دي.

په صوبه کې کې په بیړنیو حالاتو کې د انتظام صوبایي اداﺭه پي ډي ایم اې وایي، په چمن کې د سختو باﺭانونو او سېلابونو له امله په مړو شوو اوو تنو کې پينځه ښځې او دوه ماشومان شامل دي.

اداره وایي دغه مرګونې پېښې د چمن په شين تالاو او ﺭنګين چوک سيمو کې شوې دي.

د چمن د مرستيال کمیشنر راجه اطهر عباس په خبره يو کرولا ډوله موټر په سېلاب کې ګير شوی او پکې سپاره يو ډﺭيوﺭ، دﺭې ښځې او دوه کوچنان سېلاب وړي دي:

"ټول د يوې کوﺭنۍ وو، يو کس، دده دوه بچیان، کوﺭوالا [مېرمن] او خوﺭکۍ او لوﺭ په موټر کې له کوټې څخه دغې سیمې ته د يوه واده دوستۍ کولو لپاﺭه ﺭا ﺭوان وو، پر ځای موجودو خلکو ډﺭایوﺭاو يوه کوچنۍ ژوندۍ وژغوﺭل خو ښځې او کوچنیان په سېلابي اوبو کې ګیر موټر څخه مړه ﺭاوايستل شول".

د چمن د مرستيال کمیشنر په وينا بله مرګونې پېښه په «ﺭنګين چوک» سيمه کې وشوه چې وایي د يوه کوﺭ د چت ﺭا پرېوتو له امله دوې ښځې مړې شوې دي‌ خو وایي له سره سره زیات شمېر کورونه نور هم نړېدلي خو شمېر يې لا معلوم نه دی.

د چمن د سرکاري ﺭوغتون يوه مشر ډاکټر ضيا خان وې او اې ډيوه ته وويل، تر نن وﺭځې پوﺭې پینځلس ټپيان ﺭوغتون ته د علاج لپاﺭه ﺭاوړل شوي دي چې وایي په هغوی کې د پینځو تنو درملنه اوس هم روانه ده.

له باﺭانونو وﺭوسته راغلیو سېلابونو په چمن ښار کې زياتره سړکونه او د بجلۍ تمبې وړې او په لوی شمېر کې کورونه نړېدلي، د انټرنيټ شبکې هم کار نه کوي، برقي نظام له تېرو دﺭو وﺭځو بند پاته دی چې خلک یې له مشکل سره مخ کړي دي.

د اوﺭګاډي پټلۍ هم له چمن ښاﺭ سره نزدې سېلابي اوبو وړې ده چې له کبله یې د کوټې چمن تر منځ ﺭېلوې تګ راتګ هم درېدلی

په چمن سرحدي ښاﺭ کې د لوی مالي ﺯيانونه په ﺭحمان کهول ﺭوډ سيمه کې شوي دي.

د چمن یو سېلاب متاثره کړی کس امان الله وایي، "له اووه اته څخه تر پینځلس پوﺭې کوﺭونه يواځې په دغه سيمه کې سيلاب وړی دي، يواځې انسانان بچاو شوي دي بل هیڅ شی نه دی بچاو شوی".

امان الله وایي دوه کاله مخکې هم پر دغه سيمه سېلاب ﺭاغلی وو او حکومت یې د سيمې سروې کړې وه خو وایي بيا یې "شی را نه کړ او نه یې مالي امداد ﺭاسره وکړ".

په بلوچستان کې له دوولسم اپريل څخه اووه تنه د تندر يا اسماني بجلۍ او دوه د چتونو د نړېدو له کبله مړه شوي وو، د چمن له نونۍ مړو سره دا شمېر شپاړس ته رسېدلی دی.

د چاراکو په وينا په تېرو څلورو ورځو کې دوه په سوﺭاب، دوه په ډېره بګټي، يو په پښين، يو د قلعه سيف الله په نسۍ، يو په چمن، یو په لوﺭالایي او په تربت کې دوه تنه د چتونو لوېدو له کبله مړه شوي دي.

د مغربي باراني هواوو نوې دويمه لړۍ له شپاړسم اپريل څخه د سمندر له لارې را داخله شوې چې بلوڅ مېشتې سيمې ګوادر، پسني او نوشکي يې زياتې اغېزمنې کړې دي.

د پسني ساحلي ښاﺭ يوه ځايي اوسيدونکې خدا بخش سعيد وي او اې ډيوه ته وويل، کوﺭونه یې له تېرو څلوﺭو وﺭځو ﺭاهیسې له اوبو ډک دي او اوس یې د کورونو کوټو ته هم اوبه ور ننوتې دي:

"دلته ﺯموږ د پوښتنې څوک نه شته، موږ بې ياﺭ و مددګاﺭ پرېښوول شوي يو، تر ټولو لویه ﺯمه داﺭي د پي ډي ايم اې ده خو هغه ﺯموږ د امداد لپاﺭه نه ده ﺭاغلې او نه یې دﺭنه مشينري ﺭالېږلې ده چې سېلابي اوبه ﺯموږ له کوﺭونو وباسي".

د پي ډي ايم اې چارواکي بيا وایي، يادو اغېزمنو سيمو ته يې مرستندوی ټيمونه رسېدلي او د مرستو چارې دوام لري چې اول خلک خوندي ځايونه ته رسوي بيا به د خلکو لومړي ضرورتونه لکه خوراک څښاک برابروي.

د پاکستان د خارجه چارو وزیر اسحاق ډار منلې چې د ایران صدر به په 22م اپریل د پاکستان سفر کوي او ويلي يې دي د ایران لخوا په اسرایل د ډرون اؤ میزایلو بریدونو نه وړاندې دا سفر ترتيب شوی وو.

خارجه وزیر اسحاق ډار په ښکاره د ایران او اسرایل تر منځ‌ د روانې شخړې پحقله څه نه دي ویلي خو وایي پاکستان په منځني ختیځ کې په روانو حالاتو باندې تشویش لري.

د ایران صدر په داسې وخت پاکستان ته سفر کوي چې یوې خواته په وروستیو کې تهران او اسلام اباد د یو بل په هېوادونو کې په بریدونو سره پر یو بل وسلوالو ته د پناه ځایونو د ورکولو تورونه پورې کړي او بلې خواته د دمشق له پېښې وروسته د ایرایل او اسرایل شخړه په زیاتېدو ده.

خارجه وزیر دا هم وایي د کابل لخوا ورته د سفر بلنه ورکړی شوې ده خو لا په دې حقله په حکومتي کچه څه فیصله نه ده شوې، د پاکستان حکومت یو ځل بیا ویلي دي د ترهګرو سره به هیڅ قسمه مذاکرات نه کیږي.

څېړونکي وایي تر کومه چې په پاکستان کې امن نه وي راغلی د پاکستان حکومت دا دعوې نه شي پوره کېدی چې دلته به نور هیوادونه لکه چین او سعودي عرب سرمایه کاري وکړي.

خارجه وزیر اسحاق ډار د جمعې په ورځ خبریالانو سره خبرو په وخت ویلي چې د طالبانو خارجه وزیر امیر خان متقي ورته د کابل د سفر بلنه ورکړې ده اؤ پاکستان هم ګڼي چې د مسلو د هوارې د پاره خبرې وکړي خو وایي‌ د کابل سفر فیصله به وزیراعظم اؤ د نورو اجازې نه پس کیږي.

پاکستان د ډېر وخت نه دلته زیاتېدونکې ترهګرۍ تور په افغانستان لګوي خو افغان طالبانو حکومت دا تورونه ردوي اؤ وایي د افغانستان خاوره د بل یو هیواد پرضد کارېدو ته نه پریږدي.

څېړونکي وایي په پاکستان کې بیروني سرمایه کاري د پاره ډیره ضروري ده دلته دې امن وي.

د پاکستان یو اقتصاد پوه شهریار بټ وایي‌ په پاکستان کې ترهګري په زیاتیدو ده، په خصوصي توګه بلوچستان کې د امنیت حالات ډیر خراب دي، له افغانستان سره د پاکستان تعلقات هم ټیک نه دي او له هند سره هم پاکستان تجارت نه غواړي:

"دلته توندروه فکر په زیاتیدو دی چې له وجې په ګرده نړۍ کې د پاکستان بدنامي کیږي که پاکستان غواړي دلته بهرني هیوادونه سرمایه کاري وکړي نو معاشي اصلاحاتو سره به ټولنه کې هم اصلاحات کول وي او توندروه فکر به ختمول وي".

د نړيوال تعلقاتو ماهر پروفیسر خورشید خان وایي داسې ښکاري د پاکستان مشکلات به نور هم زیات شي، ځکه چې د ده په وینا دلته تحریک طالبان اؤ داعش کاروایۍ سېوا کړې دي:

"که منځني ختیځ شخړه کې پاکستان د ایران خلاف ځي نو دلته به فرقه ییزې نښتې زیاتې شي، چین هم دلته خپلو وګړو باندې بریدونو په حقله اندیښنې لري اؤ دې له وجې پاکستان اؤ چین تعلقات هم اغېزمنېدی شي نو داسې حالاتو کې نه ښکاري چې پاکستان کې یو هیواد سرمایه کاري وکړي اؤ پاکستان ترې ګټې پورته کړي".

د سعودي عرب خارجه اؤ دفاع مرستیال وزیر سفر نه پاکستان حکومت دلته د سرمایه کارۍ په حقله خوشبینه دی خو دا سفر په داسې حال کې شوی چې د ایران او اسرایل د شخړې له کبله په مینځني ختیځ کې حالات کشیده دي او وړاندې بشام کې د چیني انجنيرانو وژنې پس دلته د بهرني سرمایه کاروانو د حفاظت پحقله هم پوښتنې پورته شوې دي.

پولیس وایي د پاکستان په ستر اقتصادي ښار کراچۍ کې د بهرنیو وګړو په ګاډي ځانمرګي برید شوی چې پکې دوه کسان وژل شوي اؤ دوه نور ژوبل شوي دي.

پولیس وایي د برید نه ټول بهرني وګړي خوندي وتلي اؤ دوه ترهګر هم د پولیسو په ډزو کې وژل شوي دي.

د کراچۍ د ملیر سیمې د پولیسو مشر یا ایس ایس پي ښاغلي طارق مستوي د جمعې په سهار بیلابیلو رسینو ته ویلي چې دا ځانمرګي برید د لاندهي په مانسهره کالونۍ کې هغه وخت شوی چې بهرني وګړي په یو ګاډی کې پورټ قاسم ته روان وؤ.

ایس ایس پي ویلي په دغه مهال په موټر سایکل ناست یو ځانمرګي تن د بهرنیانو د ګاډي تر څنګ ځان الوځولی چې پکې دوه کسان وژل شوي اؤ درې نور ژوبل شوي دي.

ژوبل کسانو کې دوه د بهرنیانو امینت نیوونکي اؤ یو لاروی شامل دی چې د پولیسو د وینا له مخې د علاج لپاره د کراچۍ جناح روغتون ته رسول شوي دي.

د پولیسو مشر ویلي ، د چاودنې نه وروسته ترهګرو ډزې هم کړي اؤ وایي د پولیسو په ځوابي ډزو کې بیا دوه ترهګر وژل شوي دي.

د بلوچستان صوبې د اطلاعاتو پخواني نګران وزیر جان اچکزي په ایکس رسنۍ لیکلي چې برید د جاپانې وګړو په ګاډی شوی .

پولیس وایي په کوم ګاډي چې دا ځانمرګي برید شوی هغې کې پینځه بهرني وګړي ناست وؤ.

د پولیسو د وینا له مخې دې ځانمرګي برید کې بهرنیو وګړو ته هیڅ زیان نه دی رسیدلی اؤ هغوي خوندي مقام ته رسول شوي دي.

په سمدستي توګه کراچۍ کې د ترسره شوي ځانمرګي برید پړه چا پغاړه نه ده اخستې.

په نزدې ورځو کې دا د پاکستان دننه په غیرملکي وګړو دویمه ځانمرګي حمله ده.

تر دې وړاندې په 26م مارچ د خېبر پښتونخوا بشام سیمه کې د چینایي انجنیرانو په یوه قافله هم ځانمرګي برید شوی ؤ چې پینځه چینایي انجنیران اؤ د هغوي یو پاکستانی ډرایور پکې وژل شوي ؤ.

ددغه برید پړه هم هیچا په غاړه نه وه اخستې اؤ ټي ټي پي ورسره تعلقي ښودلې وه.