د افغانستان سره تعلق لرونکي صبور شاه چې د سويډن د سټاکهوم ورلډ پيس اېوارډ یا د سولې جايزه ګټلې، ويلي يې دي، "زه غواړم خپله جایزه هغه انجونو ته وقف کړم چې د زدکړو تږې دی خو له اساسي بشري حقوقو څخه منه شوي دي".
د وي او اې اردو څانګې ترمخه د صبور شاه تعلق د افغانستان د ننګرهار ولايت/ صوبې سره دی او روانه اوونۍ ورته دغه جايزه په سويډن کې ورکړی شوې ده.
د سويډن دغه سټاک هوم د سولې جايزه هر کال هغه چاته ورکول کیږي چا چې د سولې د ودې دپاره کار کړی وي.
په افغانستان کې د خېرښېګړې خېراتي ادارې [بن داود فاونډېشن] مشر صبور شاه خپله جايزه په داسې حال کې د تعليم څخه محرومه افغان جينکو په نوم کړې چې تېر کال په افغانستان کې طالبان په واک کې راغلي د جينکو د ثانوي درجې سکولونه يې تړلي دي.
تير کال په 23 مارچ طالبانو د افغانستان په یخو سیمو کې د هلکانو او جېنکو د ثانوي درجې سکولونه د اوو میاشتو وروسته خلاص کړي وو، او ګڼ شمېر جينکۍ چې سکولونو ته ورغلې خو لا دوی خپل درسونه پېل کړي نه وو چې سکولونو ته امر وشو د شپږم ټولګي نه بره جینکۍ دې بېرته کورونه ته ولېږل شي.
د امریکې، برتانیې، کېنېډا، فرانس، اټلي او ناروی د بهرنيو چارو وزارتونو په ګډه اعلاميه کې په افغانستان کې د واکمنو طالبانو دغه پرېکړه غندلې چې د جينکو دپاره یې سکولونه/ ښوونځي تړلي او د طالبانو نه يې غوښتي چې خپله پرېکړه بيرته واخلي او سکولونه پرانيزي.
د وي او اې اردو د خبر ترمخه صبور شاه تير کال د اګست په مياشت کې د طالبانو په واک کې د راتلو وروسته د افغانستان څخه وتلی او پولېنډ ته تللی وو.
د جايزه ګټلو وروسته هغه په خپله فېس بک پاڼه ليکلي، "ستونزې او مشکلات د ژوند غوښنه برخه ده، مقاوم کلک یوازې د ستونزو د هواري په لټه کې نه وي بلکې،ستونزو ته د ماتې ورکولو په لټه کې وي".
نوموړي ويلي په افغانستان کې د کډوال په حېث اوسېدو باوجود يې د تير کال راهسې د لسګونوافغانانو د خوراک او نورو اړينو توکيو په برخه کې مرستې کړي دي.
صبور شاه داودزي چې بن داود فاونډېشن په کال 2017 کې جوړ کړی، په 2019 هغه د سولې د جايزې دپاره نومول شوی خو په ننګرهار کې په يوه بم چاودنه کې د ژوبلېد له امله هغه په دغه ګډون کې ګډون نه وو کړی.
د نوموړي په خبره، "که نن هم راته يقين وشي چې په افغانستان کې خطره نه لرم يا کوم کار چې به ما وړاندې هلته کولو يا اوس يې د پولېنډ نه کوم او هلته د اظهار رايې ازادي وي نو زما په څېر ګڼ افغانان خپل وطن ته ستنېدل غواړي".
په وروستيو کې د ملګرو ملتونو د ماشومانو د ملاتړ ادارې يونيسف ويلي چې په افغانستان کې جينکۍ د ثانوي تعليم د حق نه محرومول د هېواد په داخلي ناخالصو توليداتو يا په جي ډي پي کې د 2.5 فيصده کموالي سبب ګرځېدلی دی.
ادارې ويلي، که چري موجوده درې ميلينه جينکو د خپل ثانوي تعليم بشپړولو وروسته ملازمتونه پېل کړي وای نو جينکو او مېرمنو به د هېواد په معيشت کې 5۔4 بيلينه ډالره برخه اچولې وه.
او د بخښنې نړیوال سازمان یا اېمنسټي انټرنشنل نه یوازي دا چې طالب چارواکي د خلکو په ځانګړي ډول د ښځو د حقوقو د تحفظ په برخه کې پخپلو ژمنو کې پاتې راغلي، بلکې تشدد یې نور هم زیات کړی دی.
ادارې ويلي چې طالبانو په افغانستان باندې د خپلې قبضې راهیسي د افغان ښځو او جینکو بنیادي حقونه د پښو لاندې کړي، ګڼ شمېر خلک یې بندیوان کړي، ځورولي یې دي، زیات کسان لادرکه شوي او آن وژلی شوي دي.
خو د طالبانو د حکومت وياند دغه رپورټ ته پروپېګنډا ویلي دي.