د دوحې تړون څلورمه کلیزه: امریکا او طالبانو بیا پر یو بل د تړون د سرغړونو تورونه لګولي

د امریکې او طالبانو تر منځ د دوحې تړون نن څلور کاله پوره شول، خو دواړو د دې تړون د کلیزې په مناسبت یو پر بل تازه تورونه لګولي او وایي چې له دې تړونه یې سرغړونه کړې ده او په بشپړه توګه یې نه دی عملي کړی.

د امریکا د حکومت ویاندې کرین جېن پېر د چارشنبې- شورو په ورځ خبري غونډې ته وویل چې له طالبانو سره د دوحې تړون په تېر افغان حکومت کې د امریکا شریکان کمزوري کړل او طالبان یې پیاوړي کړل:

"[تړون] موږ دې ته ژمن کړو چې د صدر بایډن د ولسمشرۍ تر سوګند څو میاشتې وروسته خپل ځواکونه را وباسو، څنګه چې تاسو خبر یئ د دې لپاره صفا روښانه لاره او پلان نه وو چې په راتلونکي کې څه کېدای شي، دا هغه څه دي چې موږ ولیدل".

د وي او اې خبریال له مېرمن جېن پېر څخه وپوښتل امریکایي چارواکي پرله پسې وایي چې طالبان باید د دوحې په تړون کې کړې ژمنې پوره کړي، وایي واشنګټن له طالبانو د تړون له مخې د کومو ځانګړو ژمنو پوره کول غواړي، مېرمن جېن پېر یې په جواب کې وویل:

"طالبانو د دوحې په تړون کې خپلې ژمنې نه دي پوره کړې. طالبانو په دوحه کې له افغانانو سره د خبرو مهمه ژمنه هم نه ده پوره کړې چې د مذاکراتو په نتیجه کې یو ټولشموله سیاسي نظام ته لاره برابره شوې وای".

د امریکې او طالبانو تر منځ تړون د مخکیني صدر ډانلډ ټرمپ د حکومت په مهال د 2020م کال د فرورۍ پر 29مه د افغانستان لپاره د امریکا ځانګړي استازي زلمي خلیلزاد او د طالبانو استازي ملا عبدالغني برادر لاسلیک کړی وو.

امریکایي چارواکي وایي د دې تړون له مخې امریکا مجبوره وه چې پر دې تړون عمل وکړي، له افغانستانه خپل ځواکونه وباسي او په هغه هېواد کې د امریکا تر ټولو اوږده جګړه ختمه کړي.

د امریکا غوندې طالبانو هم د امریکا ځواکونو تر وتلو مخکې هم او له هغه را وروسته په تېرو شاوخوا دوه نیمو کلونو کې بیا بیا تورونه پورې کړی چې امریکا د دوحې له تړونه سرغړونه کړې خو وایي دوی دې تړون ته ژمن پاته شوي دي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې سرکاري آر ټي اې ټیلیویژن پر خپل ایکس [مخکیني ټویټر] د طالبانو د حکومت د ویاند ذبیح الله مجاهد یو ږغیز کلیپ خپور کړی چې هغه پکې ویلي امریکا له دوحې تړونه سرغړونې کړې دي.

ذبیح الله مجاهد وویل دا تړون د افغانستان لپاره له لاس ته راوړنو ډک وو ځکه چې وایي بهرني ځواکونه یې له هېواده ووتل، د جګړې او وینې تویېدل ختم شول، خو د تړون هغه برخې یې یادې نه کړې چې امریکا وایي طالبانو نه دي عملي کړې. مجاهد وویل:

"له دې تړونه د امریکايانو ځینې سرغړونې موجودې وې، د تړون په متن کې یې ژمنه کړې وه چې باید له افغانستان سره یې تعامل په عادي ډول اوسي، باید ښې اړیکې ولري، د افغنستان په ابادۍ کې برخه واخلي، د افغانستان د پرمختګ مخه ونه نیسي، خو داسې ونه شول".

د سپینې ماڼۍ ویاندې کرین جېن پېر خبري غونډې ته وویل امریکا به خپلو هڅو ته دوام ورکوي چې طالبان د دوحې په تړون کې خپلې ژمنې پوره کړي، "موږ هره ورځ د دې ډاډ تر لاسه کولو لپاره نه ستړی کېدونکی کار کوو چې دا ژمنې پوره شي او همداسې مخ په وړاندې روان یو".

ذبیح الله مجاهد وایي د طالبانو د ځینو مشرانو نومونه لا هم په تور فهرست کې دي او بندیزونه ترې نه دي اخیستل شوي، د افغانستان د خلکو شتمني لا هم کنګل ده، د طالبانو د حکومت د رسمیت پېژندلو مخه نیول شوې، د افغانستان خلک په قید کې ساتل شوي او د طالبانو له حکومت سره د امریکا اړیکې نه دي عادي شوې.

د امریکا د ریپبلکن ګوند یو شمېر غړي د صدر بایډن پر حکومت تور لګوي چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د ایستلو بهیر یې له کړکېچونو او ستونځو ډک وو، ځکه د انخلا په خت په کابل هوايي ډګر کې ځانمرګی برید د 13 امریکایي پوځیانو په ګډون څه باندې 170 تنه ووژل.

د ملګرو ملتونو د رپوټ له مخې په افغانستان کې القاعده او نورې ترهګرې ډلې بیا فعالې شوې او له طالبانو سره نیزدې اړیکې لري، همدارنګه پاکستان هم تور لګوي چې د ټي ټي پي وسلوال په افغانستان کې د پاکستان خلاف د ترهګرۍ بریدونه پلانوي خو طالبان دا تورونه ردوي او وايي خاوره به یې د هیڅ هېواد خلاف ونه کارول شي.

طالبان د دوحې د تړون خلاف له تېر افغان حکومت سره په مذاکراتو کې داسې کومې نتیجې ته ونه رسېدل چې حکومت په جمهوري توګه تر لاسه کړي او د 2021م کال د اګست پر 15مه د وسلو په زور خپل حکومت اعلان کړ، خو د کابینې ټول غړي یې طالبان دي او یوه ښځه یا د بل کوم ګوند غړی پکې نه شته.

نړیواله ټولنه له طالبانو غواړي داسې یو ټولشموله حکومت باید جوړ کړي چې د افغانستان ټول خلک او په ځانګړي ډول اقلیتونه پکې خپل ځانونه وویني، خو طالبان خپل حکومت تولګډونه ګڼي.

طالبانو تر شپږم ټولګي پورته او د پوهنتون د نجونو پر زدکړو، د ښځو پر کار، فعالیت او سیاسي فعالیتونو باندې هم بندیزونه لګولي دي. امریکا او نړیواله ټولنه دا بندیزونه غندي او له طالبانو یې د لرې کېدو غوښتنه کوي.

له طالبانو سره تړون کوونکي امریکایي استازي زلمي خلیلزاد د فرورۍ پر 15مه د امریکا د استازو اېوان د بهرنیو چارو کمېټۍ ته د پوښتنو په جواب کې طالبان په دې تورن کړل چې د نجونو او ښځو د تعلیم او کار په برخه کې یې پر خپلو ژمنو عمل نه دی کړی.