چین او پاکستان ویلي د سي پېک منصوبه د لومړني اهدافو ترلاسه کولو وروسته دویم پړاو ته رسېدلې ده. دواړو هېوادونو دا تاثر رد کړی چې د اربونو ډالرو دې منصوبې د پاکستان اقتصاد ته د ودې ورکوولو پرځای په هېواد د قرضونو پېټی بار کړی دی.
د گاونډي او په روایتي توگه د ملگرو ملکونو چارواکو ویلي د سي پېک دلاندې پنځه کاله وړانډې پېل کړی شوي ٢٢ منصوبې د چین د ١٩ ارب (بېلین) ډالرو په سرمایه کارۍ سر ته رسېدلې دي.
د سي پېک د لاندې د بلوچستان د بحیره عرب په ساحلي ښار گوادر کې د ژورو اوبو بندر پرانېستل شوی دی چې د نړۍ مصروفو سمندري تجارتي لارو ته نژدې دی، په پاکستان کې نوي سړکونه جوړ کړی شوې دي او بجلي گرونه چالان کړی شوې دي.
په سي پېک د ناقدینو خبرو ته په جواب کې د چین د خارجه وزارت ترجمان لو کانگ د گل، دوشنبې، په ورځ وویل سي پېک د چین د بېلټ اېنډ روډ یا د سړک او د کمربند د منصوبې اهمه برخه ده چې په پاکستان کې یې زرگونو خلکو ته د روزگار موقعې برابر کړې دي او نهه مېلینه کورونو ته یې تاوانايي برابر کړې ده.
په خېبرپښتونخوا او بلوچستان صوبو کې یو شمېر سیاسي گوندونه د سي پېک په طریقه کار تنقید کوي، وايي د دوی د صوبو اقتصادي پرمختگ ته پکې پام نه دی شوی او د پخواني وزیراعظم نوازشریف په دور کې پېل کړی شوي د منصوبې زیاتره گټې پنجاب ته د رسولو کوښښ شوی دی. په بلوچستان کې دا هم ویل کېږي چې د گوادر په بندر کې د روزگار موقعې ځایي خلکو ته د ورکوولو پرځای د بهر نه خلک راغوښتل شوي او اباد کړی شوې دي.
د سي پېک د منصوبې یو هدف د چین د سمندر نه لرې پرتو سیمو ته د گوادر دلارې نړیوالو بازارونو ته رسايي ورکول دي.
د وي او ای د انگریزۍ څانگې خبریال ایازگل د اسلام اباد څخه په خپل رپورټ کې لیکي چې اسلااباد د دې خبرې اعتراف کوي د سي پېک دلاندې د چین د سرمایه کارۍ په نتیجه کې د پاکستان بنیادي اسانتیاوې ښې شوې دي او د تاوانايي په مسله هم تر څه حده قابوموندل شوی دی. پاکستاني مامورین دا خبره هم ردوي چې د پاکستان د قرضي موجوده کړکیچ د سي پېک له امله راپورته شوی دی.
یوه هفته وړاندې د پاکستان وزیراعظم عمران خان گوادر ته سفر وکړو او د یو شمېر منصوبو د بنیاد تیښږه یې کښېوده چې پکې په گوادر کې د نړیوال هوايي ډگر هم شامل دی. دغه منصوبې د سي پېک د بل پړاو د پېل کېدو علامت گڼل کیږي.
د گوادر نوي هوايي اډه به ١٢٠٠٠ مېټره رون وی لري او د چین د ٢٥٠ مېلین ډالرو په سرمایه کارۍ به په دریو کلونو کې سر ته رسولی شي. په هوايي اډه به ایربس ای ٣٨٠ نومې الوتکه هم کوزېدلی شي چې د نړۍ د مسافرو تر ټولو لوې جهاز دی او دا رنگ به د گوادر ورکوټی خاموشه ښار د نړۍ لویو ښارونو سره وتړل شي.
سعودي عرب هم اعلان کړی دی چې د ١٠ ارب ډالرو په مصرف به په گوادر کې د تېلو د صفا کولو کارخانه لگوي
امریکا وايي په کومو هېوادونو کې چې د چین د بېلټ اېنډ روډ منصوبې دلاندې سرمایه کاري کېږي اقتصادي گټې یې د شکونو د لاندې دي او پکې د چین د قامي سلامتیه برخې هم شاملې دي.
واشنگټن کې د بېلټ اېنډ روډ په اړه په یوه غونډه کې شرکت نه دی کړی او د امریکې خارجه وزیر مایک پامپېیو تېره هفته وویل د چین په دغه منصوبه کې شاملېدونکي ملکونه یې د سرمایه کارۍ په طریقو خبرداری کړی دی.
