د ايراني صدر ابراهيم رييسي د سفر په مهال د پاکستان په دوو غټو ښارونو کې نن د نهې- سه شنبې په ورځ عامې رخصتيانې اعلان شوې دي.‏

د ايران صدر ابراهيم رييسي د ‏‎22‎م نه تر ‏‎24‎م اپرېل پورې د لوړ پوړي پلاوي سره د پاکستان په سفر دی.‏

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ويلي، د ایران صدر به د پاکستان په سفر کې لاهور او کراچۍ ته ورځي او د صوبې د مشرانو سره به ويني.‏

د پاکستاني مطبوعاتو ترمخه، د پنجاب حکومت په يوه اعلاميه کې اعلان کړی نن د نهې- سه شنبې په ورځ به په لاهور کې عامه رخصتي وي.‏

له دې وړاندې د کراچۍ کمشنر سيد حسن نقوي هم د ايران د صدر د سفر په مهال په کراچۍ کې په ټولو تعليمي ادارو کې په ‏‎23‎م اپرېل د عامې رخصتۍ ‏اعلان کړی وو.‏

ويل شوي په کراچۍ کې د یوې اوونۍ دپاره په ډرون الوځولو هم بنديز لګول شوی دی.‏

دا بنديزونه په داسې وخت کې لګول شوي چې په ‏‎19‎م اپرېل کراچۍ کې د جاپاني وګړو په يو ګاډي ځانمرګی بريد شوی وو.‏

پوليس چارواکو ویلي وو، په دغه برید کې بهرني وګړي خوندي وتلي، دوه نور کسان پکې وژل شوي او دوه ژوبل شوي وو.‏

د پاکستان د بهرنيو چارو وزارت په کراچۍ کې دغه ترهګر بريد غندلی او ويلي يې وو، پاکستان د بهرنيانو وګړو د ساتنې يقيني کولو دپاره ژمن دی.‏

ویل شوي وو، پاکستان به د خپلو نړيوالو همکارانو سره په ګډه د هر ډول ترهګرۍ د مخنيوي دپاره کار ته دوام ورکوي.‏

تر دې وړاندې په 26م مارچ د خېبر پښتونخوا بشام سیمه کې د چینایي اينجنیرانو په یوه قافله هم ځانمرګي برید شوی وو، پینځه چینایي انجنیران او د ‏هغوي یو پاکستانی ډرایور پکې وژل شوي وو.‏

‎د افغانستان سره په پوله پرتې د خېبرپښتونخوا په قبايلي ضلعې بر جنوبي وزيرستان کې د ځمکني ماين چاودنه شوې، دوه ماشومان وروڼه يې ژوبل کړي ‏دي.‏

‎انتظامیه دا پېښه تاييد کړې او ويلي يې دي، پېښه د تیارزه تحصیل په کنډې غر سیمه کې شوې ده. ‏
‎د تیارزه پولیس تاڼې چارواکي وایي چاودنه کې دوه وروڼه موسا خان او یارک خان ژوبل شوي، تنکي ماشومان دي.‏

‎د پولیسو په وینا د چاودنې وروسته سمدستي د پېښې ځای ته رسېدلي دي په دې پېښه کې ژوبل ماشومان مولې خان سرای سیمه کې روغتون ته وړل ‏شوي او پولیسو دې پېښې پلتنې پېل کړې دي. ‏

د روغتون چارواکي وايي د يارک د زخمونو حالت معمولي دی او موسا خان یوه پښه پرې شوې او عملیاتو دپاره ډیره اسماعیل خان کې پوځي روغتون ته ‏وړل شوی دی. ‏

د روغتون چارواکو ويلي، هغه ټول عمر د پاره په یوه پښه معزوره شوی دی.‏

د علاقې نه منتخب د صوبايي پارلیمان غړي محمد اصف خان مسید په دې پېښه اندېښنه کړې او وي او اې ډیوه ته یې ويلي، د متاثره کورنۍ سره د ‏مرستو د پاره یې د صوبې وزیر اعلا علي امین ګنډاپور ته سپارښتنه کړې ده.‏

د علاقې خلک وايي ځمکني ماین چاودونو یې ژوند ستونزمن کړی او د پاکۍ غوښتنه کوي. ‏

د تیارزه تحصیل چیرمېن شاه فیصل غازي وویل علاقه یې د وړاندې نه ورستې پاتې ده او ځمکني چاودنو خلک ذهني خراب کړي دي او ژوند پکې په ټپه ‏ودرېدلی دی.‏

هغه وویل دغلته غټ غټ مارکیټونه او بازارونه نشته خلک د خرڅ خوراک د پاره څاروي ساتي خو ماين چاودنو په خلکو کې سخته ويره خوره کړې ده.‏

په ورستيو کلونو کې د پاکستان پوځ د افغانستان سره په پوله جنوبي او شمالي وزیرستان کې د وسله والو خلاف عملیات کړي او يلي يې دي چې سیمه یې ‏د وسله والو نه خالي کړې ده خو د سیمې اوسيدونکي وايي د علاقې امنیت د تسلۍ وړ نه دی. ‏

‎د اپریل په 13مه قبایلي ضلعې شمالي وزیرستان کې د ځمکني ماین چاودنې درې تنکي ماشومان وژلي او یو یې ژوبل کړی وو.‏

پاکستان او ايران د دوه اړخيزه تجارت حجم لس اربه ډالرو ته سېوا کولو باندې اتفاق کړی دی، د امنيت، ‏ساينس او ټېکنالوجۍ سره یې په نورو برخو کې په مرستو سېوا کولو یادداښتونه هم لاسليک کړي دي.‏

د ايران صدر ابراهيم رييسي د ګل/ دوشنبې په ورځ په درې ورځني سفر پاکستان ته رسېدلی دی. هغه د پاکستان ‏د صدر اصف علي زرداري، وزيراعظم شهباز شريف او نورو لوړ پوړو مشرانو سره هم ليدلي دي.‏

د ايران صدر په داسې وخت کې د پاکستان سفر کړی چې په اسرايل د ايران نېغ په نېغه حملې وروسته په منځني ‏ختيځ کې حالات کړکېچن دي، هم د روان کال په جنورۍ کې پاکستان او ايران د يو بل په خاوره حملې کړې وې، ‏د دواړو ملکونو اړيکې ترينګلې شوې او بیا یې زر د اړيکو په ځای کولو ویلي وو.‏

پاکستان وايي، د ايران د صدر د پاکستان سفر د وړاندې نه ټاکل شوی د مينځني ختيځ د حالاتو سره یې هیڅ ‏تعلق نشته.‏

د يران د صدر سره د ليدو او په څو يادداښتونو د لاسليک وروسته مطبوعاتو سره په خبرو کې د پاکستان ‏وزيراعظم شهباز شریف ویلي، د اقتصادي پرمختيا او اړيکو په اړه پرېکړې کړي او هغه به ښکاره شي.‏

د ایران صدر ويلي، په ليدنه کې یې په سياسي، اقتصادي او تجارتي اړيکو کې د ممکنه حده پورې سېوا کولو ‏باندې اتفاق کړی دی.‏

هغه ویلي، پاکستان او ايران د ترهګرۍ پرضد جنګيږي، د دواړو ترمنځ مرستو اړينه ده.‏

هغه زياته کړې، د پاکستان او ايران ترمنځ د تجارتي او اقتصادي مرستو حجم ډېر کم دی، پرېکړه یې کړې په ‏لومړي پړاو کې به دا حجم لس اربه ډالرو ته سېوا کولی شي.‏

د پاکستان د وزیراعظم دفتر د ليدنې په اړه ویلي، دواړو مشرانو په ليدنه کې دوه اړيکو ته د ودې ورکولو ‏ترڅنګ په مختلفو برخو کې په مرستو سېوا کولو او ترهګرۍ په مخنيوي بحث کړی دی.‏

ويل شوي، د ايران صدر به په سفر کې د کراچۍ او لاهور سفر هم وکړي.‏

د پوهانو په خبره ښيي، د ايران د صدر په سفر کې به نوموړی د پاکستان سره د ايران – پاکستان ګېس پايپ ‏لاين په منصوبه هم خبرې وکړي.‏

د ايران – پاکستان ګېس پايپ لاين منصوبه د لسو کلونو راهسې د ځنډ ښکار ده، امریکې پاکستان ته په ډاګه ‏ویلي، دغه منصوبه مخ په وړاندې نه بوځي کنه د بنديزونو سره مخ کېدی شي.‏

د ملګرو ملتونو متعلقه د ماشومانو دتحفظ اداره (یونېسف) وایي چې موسمي بدلون په پاکستان کې ماشومانو باندې ناوړه اثرات غورځولي دي او په کار ده چې د دوی تحفظ دپاره دې فوري ګامونه واخېستلی شي.

په پاکستان کې د یونېسف ادارې استازي عبدالله فاضل چې د ځمکې د نړېوالې ورځې په مناسبت یې بیان ورکړی، ویلي دي چې په پاکستان کې اوس اوس چې غیرموسمي کوم اورښتونه کیږي، یو ځل بیا یې د ماشومانو ژوند د سختې خطرې سره مخ کړی دی.

فاضل پخپل بیان کې ویلي دي: "دا په ۲۰۲۲ کال کې د تباه کنه المیې یاد راتازه کوي، کوم کې چې پنځه سوه ماشومان هغه مهال مړه شوه چې د سند صوبې په جنوبي علاقو کې د لسو کالو په اندازه بارانونه یو دم واورېدل."

هغه زیاته کړې چې د پراخو مرستو باوجود هم د ۲۰۲۳ کال تر ډسمبر میاشتې پورې په سیلاب ځپلو سیمو کې نهه اعشاریه شپږ (۹.۶) میلینه ماشومانو بشري امداد ته ضرورت درلودلو.

د پاکستان د موسمیاتو د ادارې ترمخه په پاکستان کې په روانې اپریل میاشت کې د بارانونو زیاتوالی د موسمي بدلون لامل دی.

خیبر پښتونخوا او بلوچستان کې زیات بارانونه شوي. په خیبر پښتونخوا کې په بارانونو کې ۹۰٪ زیاتوالی لیدلی شوې. چې د اپریل په میاشت کې په تیرو ۳۰ کلو کې تر ټولو زیات بارانونه دې.

تر دې وړاندې په ۲۰۲۲ م کال کې کیدونکو د بارانونو له امله د پاکستان دریمه برخه سیلاب کې ډوبه شوې وه، چې ۱۷۳۹کسان یې مړه کړي او هیواد ته یی د ۳۰ بیلینو ډالرو زیان اړولی وو، چې پاکستان یې لا هم د بیارغونې هڅې کوي.

ماشومانو ته خطره

د یونېسف د استازي وینا ده چې پاکستان کې د سختې ګرمې له امله د ماشومانو بدن ته د حرارت له امله خطرې مخې ته راغلي او همدا راز د موسمي بدلون له کبله چې هوا خېچنه کیږي، نو د لویانو په نسبت، په ماشومانو باندې یې اثرات زیات دي. فاضل ویلي چې "د پنځو کلونو نه د ښکته عمر پاکستاني ماشومانو کې خواوشا دوولس فیصدي مرګونه د هوا د خېچنوالي له امله دي."

د یونېسف استازي د پاکستان د غټ سېند انډوس/اباسین په صورتحال هم اندېښنه ښودلې او ویلي یې دي: "طاقتوره دریای سېند د پاکستان خلکو او ماشومانو ته حیاتي ارزښت لري، مګر اوس د موسمي بدلون، غفلت، غلط استعمال، خېچنوالي، زیاده استحصال او په کې د زهرجنو خځلو د اچولو له کبله په خطره کې دی."

د ملګرو ملتونو ادارې، یونېسف ټینګار کړی چې په کار ده پاکستان کې د موسمي بدلون د اثراتو مقابله او د ماشومانو تحفظ کې کوششونه سېوا کړی شي. د دې دپاره، د یونېسف استازي طریقه کار هم تجویز کړی او هغه دا چې، "مونږ باید د کوېلې او فوسیل فیولز پیداوار نقصان رسوونکي لوګي (ګرین هاوس ګېس) راکم کړو چې ورسره د ځمکې تحفظ وشي." هغه دا منلې چې اکثره دغه قسم ګېسونه، د مالدارو ملکونو پیداوار دی، مګر زیاته کړې یې ده چې په دې برخه کې باید ټول ملکونه په اتفاق کار وکړي.

د یونېسف استازي همدا راز وړاندیز کړی چې د موسمي بدلون او په ښځو او ماشومانو باندې یې د ناوړه اغېزو د مقابلې دپاره په کار ده پالیسۍ او قوانین جوړ کړی شي. هغه دا هم ویلي چې په کار ده د ماشومانو د غذائیت د معالجې، هغو ته د نویو سکولونو، صحت مرکزونو او بیت الخلآوو د جوړولو دپاره سرمایه کارۍ وشي.

د پاکستان پوځ ویلي د خېبرپښتونخوا ډېره اسماعیل خان او شمالي وزیرستان ضلعو کې يې د عملیاتو په مهال ۱۱ وسله وال وژلي دي.

د پوځ د مطبوعاتو څانګې ايي اېس پي ار د ګل، دوشنبې، په ورځ په یو بیان کې وویل په ډېره اسماعیل خان کې يې د وسله والو خلاف د استخباراتي معلوماتو په بنیاد عملیات کول چې وسله والو سره سخته جګړه شروع شوه.
پوځ وویل د ډزو په تبادله کې ۱۰ وسله وال ووژل شوو.

پوځ وویل په شمالي وزیرستان ضلع کې وسله والو سره جګړه کې یو وسله وال ووژل شو.

د پوځ د مطبوعاتو څانګې دا نه دي ویلي چې ایا په د ډېره اسماعیل خان او د شمالي وزیرستان په جګړو کې امنیتي ځواکونو ته هم څه زیان رسېدلی او که نا؟

د پاکستان پوځ په شمالي وزیرستان او ډېره اسماعیل خان کې د وسله والو د وژلو خبر په داسې حال کې ورکړی چې په نږدې وختونو کې د خېبرپښتونخوا په جنوبي سیمو کې د تشدد یو شمېر پېښې شوې چې ځینې په کې تحریک طالبان پاکستان منلې هم دي.

د پاکستان پوځ وخت په وخت په سیمه کې د وسله والو خلاف د عملیاتو خبرونه هم ورکوي.

پوځ د ګل، دوشنبې، په ورځ په خپل بیان کې وویل وژل شوي وسله وال په سیمه کې د تشدد په پېښو کې ککړ وو او د عملیاتو په مهال امنیتي ځواکونو وسله او ګوله بارود ترلاسه کړي دي.