د ايران صدر ابراهيم ريسي په داسې وخت کې د پاکستان په سفر دی چې په اسرايل د ايران نېغ په نېغه حملې وروسته په منځني ختيځ کې حالات کړکېچن دي او د امريکا د خارجه چارو وزارت يو ځل بيا خبرداری ورکړی چې د ايران سره د تجارت خواهش لرونکي هيوادونه که په تجارتي معاهدو غور کوي نو په ممکنه توګه د بنديزونو سره مخ کېدی شي.
د نړيوالو چارو کارپوه ډاکټر قمر چيمه وايي، " په دې ورستيو کې چې امريکا د چين او بيلاروس په هغو کمپنيانو بنديزونه لګولي چې د پاکستان ميزايل پروګرام ته يي آلات او پرزې ورکولې نو زما په خيال دا په پاکستان د فشار اچولو يو ګام دی او د امريکا دا خبره چې په دې لړ کې د رويو بدلولو ضرورت دی نو زه ګڼم چې د دې مطلبونه کېدې شي".
څيړونکي وايي د پاکستان دپاره دا مشکل حالات دي چې په يو وخت سعودي عرب او ایران سره خپل تعلقات ښه وساتي خو وایي له ايران سره ښې اړيکې ساتل د پاکستان مجبوري ده.
څیړونکی محمد علي وايي، "ايران د پاکستان ګاوانډي هيواد دی او په پاکستان کې د ايران مذهبي عقيده لرونکي هم په لويه شمېره کې دي نو د پاکستان د داخلي سلامتيا هم او امنيت د پاره هم ضروري ده چې مونږ د هغوي سره ښه اړيکې ولرو او د يو بل ملک سره ودرېدو د لارې د بل خلاف استعمال نه شو".
پاکستان او ايران د تجارت زياتولو ترڅنګ په يو شمير نورو برخو کې همکارۍ ته د ودې ورکولو لوظنامې او ياداښتونه لاسليک کړي خو په دې کې د پاکستان ايران ګيس پايپ لاين منصوبې يادونه نه ده شوې.
د ايران پاکستان ګېس پايپ لاين منصوبه د لسو کلونو راهسې د ځنډ ښکار ده، امریکې پاکستان ته په ډاګه ویلي، دغه منصوبه مخ په وړاندې نه بوځي کنه د بنديزونو سره مخ کېدی شي.
د اقتصادي چارو کار پوهان وايي دا وخت د پاکستان او ايران ترمنځ دوه اړخیزه تجارت د ايران په حق کې دی معنا د ايران درامدات پاکستان ته زيات دي او د پاکستان درامدات ايران ته کم دي.
اقتصاد پوه او استاد ډاکټر جاوېد اقبال وايي، "مونږ سره د ټېکسټاېل څانګه کې هم ډېر زيات ګنجايش شته چې خپل مصنوعات ايران ته درامد کړو او ددې نه علاوه مونږ لکه د افغانستان په څېر ايران ته د ډېري مصنوعات هم لېږلي شو".
د مالي چارو کارپوهان وایي پاکستان چې د کوم اقتصادي ستونزو سره مخ دی، د دې حل په برامداتو زياتولو کې پروت دی خو د توانايۍ د کمي لکبله د پاکستان د ګاونډي هېوادونو برامدت کم دي.
اقتصاد پوه او استاد ډاکټر انور شاه وايي، "د پاکستان د توانايۍ مسله د ګاوندي هېوادونو څخه د تېلو او ګېس په درامد کولو حل کېدې شي، چين دا نه لري خو ايران د تېلو او ګېس لویې ذخیرې لري او څنګه چې د پاکستان سياسي حکومت او اسټبلشمنټ په يوه پاڼه ښکاري نو زما په اند د ايران پاکستان ګېس پاېپ لاين منصوبې په اړه به د امریکا سره پټ پناه څه خبرې شوي وي".
د توانايې په ترلاسه کولو کې پاکستان زياتره په ګېس انحصار کوي او دا وخت په ملک کې خواوشا 48 فيصدي توانايي د ګېس څخه ترلاسه کول کیږي.
د پاکستان انسټيټيوټ اف ډوېلپمنټ اکنامکس د يو رپورټ ترمخه ګېس په ټوله نړۍ کې د استمالېدونکې توانايۍ دريمه لويه سرچینه ده او په دې کې د پاکستان استمال د يو فيصدى نه هم کم دی، دا مهال پاکستان د خپل ضرورت 44 فيصدي ګېس درامد کوي او 56 فيصدي د مقامي وسيلو څخه ترلاسه کوي.
(د دې ځينې معلومات د ډيوې خبريالانو وقار احمد او ارشد حسېن شريک کړي دي)
Forum