په امريکا کې ۱۴ کاله وړاندې په ننۍ ورځ ۱۱م ستمبر باندې چې کوم ترهګر بريدونه شوي وو او تر ۳۰۰۰ نه زيات کسان پکې وژل شوي وو ، پښتانه سياست مدار او پوهان په دې نظر دي چې د ۱۱م ستمبر د بريد کوؤنکو ټولو کسانو تعلق د عرب هېوادونو سره وو خو د دغې پېښې په ګرده نړۍ کې تر ټولو زياتې اغېزې په پُښتنه سيمه وشوې .
د پښتون ملت پاله ګوند عوامي نيشنل پارټۍ يو مشر افراسياب خټک وايي که څه هم د ۱۱م ستمبرپېښې د ټولې نړۍ په سياست او قانون ډېر لويې اثرات لرلي دي ، خو تر ټولو زيات اثر يې په پښتنه سيمه شوی دی .
"هلته دا افسوسناکه پېښه وشوه او څو زره خلکو پکې ژوند بائيلو خو د هغې نه وروستو څو چنده زيات خلک دلته مړه شوي دي ، او پاکستان کې د ۵۰ زرو پورې کسان مړه شوي او افغانستان کې هم دغه ډول حالات روان دي او تر ټولو زياتې اغېزې يې په مونږ (پښتنو) شوي دي" .
نوموړي زياته کړه د دغې پېښې نه پس چې په نړيواله کچه د ترهګرۍ په ضد کوم جنګ شورو کړی شوی ؤ او د ترهګرۍ کومه لړۍ روانه شوې تراوسه داسې نه ښکاري چې ډېر زر به د دې خاتمه وشي .
افراسياب وايي هغه رياستونه لکه امريکا، روس، پاکستان، ايران او نور عرب هېوادونه ، دويې خپلو زمه وارو منلو ته تيار نه دي ، لاس په پښتنو پاکوي او د دويې د غلطو پاليسو نتيجه ده چې دغه شورو شوې شخړه تراوسه پورې روانه ده .
او نوميالي پښتون صحافي عقيل يوسفزی هم وايي د ۱۱م ستمبر په پېښه کې ککړ خلک عربيان و خو د بدقسمتۍ نه د دغې پېښې نه زيات تکليف افغانستان او په پاکستان کې پښتنو سيمو ته ورسېدو او جنګ پرې مسلط کړی شو او تراوسه لا پښتانه په دغې جنګ کې ښکېل دي .
د نوموړي نه چې ډيوه ريډيو پوښتنه اوکړه، په امريکا کې د ترهګرۍ د پېښې نه پښتنه سيمه ولې اغېزمنده شوه ؟ هغه ووئيل ،
" د نائن اليون پېښه يا د هغې نه وړاندې په افغانستان کې د طالبانو په شکل کې د يو قوت مخې ته راتګ ، او بيا په افغانستان د هغوي حکومت کول دا د انټرنېشنل ګېم (نړېوالې لوبې) حصه وه ، نو په دغې پلان يا ګېم کې امريکا او پاکستان خو کامياب شو خو پښتون افغان اولس ته پکې ډېر لويې زيان ورسېدو" .
د ۱۱م ستمبر د پېښې وروستو چې د امريکې او نړيوالو ځواکونو لخوا د نړۍ په سطح د ترهګرۍ په ضد جګړه پېل کړی شوه او په افغانستان کې د طالبانو په حکومت حمله شوې وه ، او د ۱۱م ستمبر د پېښې زمه واره ترهګره ګرځول شوې ډلې القاعده په ضد عمليات شورو کړی شوي وو .
د پاکستان د قبائيلي سيمو پښتانه مشران او د مدني ټولنې غړي وايي دغې جګړې او راجوړ کړی شوؤ حالاتو دويې په سوؤنو کاله وروستو بوتلل ، د جنوبي وزيرستان د وانا سيمې سره تعلق لرونکی د مدني ټولنې غړی اياز وزير وايي ، زمونږ سيمې بربادې شوې د لکونو په شمېره کې خلک بې کوره شو سکولونه تباه شو او هر څه راباندې ګډوډ شو .
"دا په پښتنو او په پښتنو کې د قبائيلي سيو يوه غټه تباهي راغله او داسې تباهي راغله چې مخنيوی يا واپس په خپل ځايې ودرېږو ډېر وخت به پکې ولگي" .
نوموړي وايي پښتانه بايد په دې خبره سوچ اوکړي چې ولې په زرګونو ميله لرې د شوې ترهګرۍ تر ټولو زيات زيان پښتنې سيمې ته راورسېدو .
څيړونکي وايې د ۱۱م ستمبر نه پس د روان جنګ او ترهګرۍ له امله پښتانه په مالي، زاني او ذهني کچه اغېزمند شوي دي ، او که چرته دغه لړۍ نوره دوام لري نو د پښتنو راتلونکی نسل به هم د دې نه متاثره وي .
