واشنګټن ــــ په افغانستان کې د طالبانو یوه عدالت د خالد قادري په نوم خبریال ته د یو کال بندي کېدو سزا اورولې ده، د رسنیو د ازادۍ پلویان وایي پر هغه په ټولنیزو رسنیو کې پر طالبانو د نیوکو او «جاسوسۍ» تور وو، خو د طالبانو ویاند وایي هغه د «ناوړه جرم» په تور سزا شوی دی.
د تېر کال له اګست میاشتې را وروسته چې طالبان د وسلو په زور پر افغانستان واکمن شوي دا لومړی ځل دی چې د دوی په پوځي عدالت کې د یو خبریال په ضد مقدمه چلېدلې او سزا کړی یې دی.
خالد قادري شاعر او په لوېدیځ ولایت هرات کې د «نوروز رېډیو» خبریال وو، چې د تېر مارچ میاشتې په نیمایي کې طالبانو نیولی او تر اوسه د دوی په بند کې دی.
د خبریالانو نړیوال فېډرېشن (ای ایف جې) د پنجشنبې- زیارت په ورځ په خپل یو بیان کې ویلي، چې قادري تېره اوونۍ د طالبانو یوه پوځي عدالت سزا کړی دی خو طالبانو دا خبره رد کړې ده.
ای ایف جې وایي پر دې خبریال تور لګېږي چې پر فېسبوک یې د طالبانو په ضد د خپلې رېډیو د موادو په ګډون تنقیدي شیان خپاره کړي وو. ای ایف جې وایي قادري د طالبانو عدالت ته ویلي:
"زه خپلو تېروتنو ته متوجه شوم او هغه پوسټونه مې له خپلې فېسبوک پاڼې لرې کړل".
د خبریال نړیوال فیډرېشن خالد قادري ته اورول شوې سزا غندلې او "غیرقانوني" یې بللې ده، همدارنګه له طالبانو یې غوښتي چې د ازادۍ خبریالۍ پر سر د خبریالانو ځورول ودروي.
د بې پولې خبریالانو نړیوال تنظیم یا آر ایس ایف هم د خالد قادري نیول کېدل او سزا کېدل د طالبانو یو خپلسری اقدام بللی او غندلی یې دی. دې تنظیم د مې پر 12مه پخپل بیان کې ویلي:
"مقدمه او سزا دواړه غیرمنصفانه او نامناسب وو. قادري ته د وکیل حق نه وو ورکړل شوی او حتی مجبور کړای شوی وو چې د خپل اپیل تر حق هم تېر شي".
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د پنجشنبې- زیارت په ورځ ومنله چې دغه خبریال سزا شوی دی، خو وایي هغه د خپلې خبریال د کار پر سر نه دی نیولی شوی او سزا شوی او نه د دوی په پوځي عدالت کې پرې مقدمه چلېدلې.
مجاهد له وي او اې اشنا سره په خبرو کې دعوه وکړه چې د هرات یوه ملکي عدالت خالد قادري د "ناوړه مجرمانه عمل" په تور سزا کړی دی، خو په دې اړه یې نور تفصیل نه دی ورکړی.
ای ایف جې وایي د طالبانو په واکمنۍ کې افغان خبریالان پرله پسې له سختو بندیزونو سره مخ دي، ازادۍ ته یې خطر دی او په غیرقانوني توګه نیول کېږي. دې فیډرېشن له طالبانو د خالد قادري د سمدستي خوشي کېدو غوښتنه کړې ده.
طالبان ټینګار کوي چې دوی د قانون په چوکاټ کې د رسنیو د فعالیتونو ملاتړ کوي، خو د رپوټونو له مخې د طالبانو تر واکمنېدو وروسته شاوخوا 1,000 افغان خبریالان په تېرو نهو میاشتو کې د ګواښونو، پر مېډیا د بندیزونو او اقتصادي بدلونونو له کبله له هېواده وتلي دي.
د طالبانو په واکمنۍ کې د رسنیو د ازادۍ په اړه اندېښنو ته په پام سره د بې پولې خبریالانو تنظیم تېره اوونۍ ویلي وو، افغانستان په 2022م کال کې په نړۍ کې د مطبوعاتو د ازادۍ په درجه بندۍ کې 34 نمبره پر شا تللی دی.
