د متحده قومونو د جنرل اسمبلۍ یا د عمومي شورا غونډې ته د شورو، چهارشنبې، په ورځ خپله وېنا کې به د امریکې صدر جوبایډن په نړیواله کچه د خوراک د تحفظ، د اېډز او د نورو وباګانو د مخنیوي په شمول په اوکراین د روس په یرغل هم خبرې کوي.
د امریکې د قامي سلامتیا مشیر جېک سولېون وویل صدر بایډن به په نړۍ غږ کوي چې په اوکراین د روس د جارحیت په ضد دې خپل دریځ ته دوام ورکړي.
سولېون وویل صدر بایډن به د دې خبرې په ضرورت هم زور ورکوي چې د متحده قومونو اداره دې نوره هم مضبوطه کړی شي چې د ادارې یو مستقل غړي د ادارې د بنیادي منشور خلاف ورزي کړې او د سیمه اييزې یوالي او د خپلواکۍ د اصولو خلاف ورزي يې کړې ده.
د ملګرو ملتونو په عمومي غونډه کې چې هر کال جوړيږي په اوکرين د روس يرغل د بحث مرکزي نقطه ده او مشرانو د نهه/سې شنبې په ورځ په دې زور راوړلو چې په نړيواله کچه دې زميدارو ته په وخت سره/خاوره په مناسب بيو ورورسول شي او د ونو بوټو کرلو موسم دې په پام کې ونيول شي چې د نړۍ په څه برخو کې شروع شوی دی.
د متحده قومونو سيکرټري جنرل انټونيو ګوټېرېس غونډې ته په خپله وينا کې وويل “که اوس مو ګامونه پورته نه کړل د سرې/خاورې نيشتوالی به په راروان کال کې په نړيواله کچه د خوراک کمی پيدا کړي”
هغه وويل داسې رپورټونه دي چې په غربي افريقه او نورو سيمو کې زميدار ډېر لږ فصلونه کري ځکه چې يو خوا د سرې بيې ډېرې لوړې دي او بل دا چې په ګرانه موندل کيږي.
د غونډې په موقع د وزيرانو د کچې په ځانګړې ناسته کې د سينيګال صدر ميکي سال څوک چې د افريقايي اتحاد مشر هم دی د خوراک د کمي په اړه وويل “سره د کال 2021 نه راپه دې خوا درې چنده ګرانه شوې ده”.
په اوکرين د 24 فرورۍ د روسي يرغل وروستو روس نورو هېوادونو ته اوس سره په مخصوص کوټه ورکوي او دليل دا وايي چې خپلو زميدارو ته يې ضرورت دی.
روس د سرې د کاروبار غټ باپاري دی او د سرې په بهر کې په خرڅ سختۍ جوړولو د دې په بيو غټې اغېزې کړي چې يو خوا يې کمی پيدا شوی او بل خوا يې نرخ ډېر په بره تلی چې واړه زميدار يې د اخستلو وس نه لري او له کبله يې په فصلونو کرلو کې کمی راغلی.
دا حالت نړيوالې خوراکي ذخيرې په خطر کې اچوي چې د وړاندې نه په بد حال کې دي او د ملګرو ملتونو د شمېرو تر مخه په نړۍ کې د 800 ميلين نه زيات خلک د لوږې سره مخ دي.
د سپين وزير اعظم پېډرو سانچېز غونډې ته په خپله وينا کې وويل “روس له په اوکرين کې خپل ناجايزه جنګ ختمول پکار دي ځکه چې دې جنګ د نړۍ د خوراک غوندې بنيادي ضرورت ته خطره جوړه کړې ده. ريښتيا خو دا دي چې د روس صدر پوټين کوښښ کوي چې نړيواله ټولنه په دې عمل بليک ميل کړي ځکه چې خوراک ته حاجت لري”.
د سفارتي هلو ځلو په ځای روس اشارې ورکړي چې په لوهانسک او ډونېټسک کې د ريفرېنډم کولو پلان لري چې دا سيمې د روس اتحاد سره ځان يو ځای کړي چې په نتيجه کې به جګړه نوره هم تېزه شي.
د غربي نړۍ لخوا د روس نه په سره اخستلو بندېزونه نشته خو ولې روس وايي بندېزونه شته. په جولاي کې په استنبول کې يوه لوظنامه شوې چې په ترڅ کې يې د اوکرين څلور ميلين ميټرک ټن غله نړيوال مارکيټ ته لېږل کيږي او د روس د غلې د خرڅ په اړه هم د اعتماد جوړولو هڅې روانې دي چې غله وړونکي، ضمانت ورکونکي او اخستونکي د جنګ نه د وړاندې حالت بيا لاړ شي.
ګوټېرېس په روسي سره او نورو توکو د بندېزونو د لرې کولو غوښتنه وکړه چې پکې ايمونيا هم شامل ده.
هغه وويل “دا توکي بايد د بندېزونو نه لرې پاتې شي او مونږ د دې د اغېزو د ختمولو په لور ګامونه اخلو”.
د ترکي صدر رېسپ طيب اردوان د چا هېواد چې ملګرو ملتونو سره سره د بليک سي غلې لوظنامې کوربتوب کړی په غونډه کې د جنګ د ختمولو او د شخړې حل په سفارتي لاره د لټولو اپيل وکړو.
هغه غونډې ته وويل “مونږ به غواړو چې ټولو نړيوالو تنظيمونو او هېوادونو ته اپيل وکړو چې د ترکي د امن راوستلو هڅې دې بدرګه کړي چې دا شخړه د تل د پاره هواره کړو. مونږ له يو باعزته لار لټول پکار دي او دا يواځې په سفارتي کوښښونو ممکن ده کومه چې د فهم لار ده، پاکه لار ده او عملي کېدونکې ده”.
د روس او اوکرين مشران په روانه غونډه کې ګډون نه لري او نه د روان حالت د بدلېدو څه نخښې نيښانې ليدل کيږي.
د فرانس صدر ايمانويل ميکرون هم غونډې ته وويل د روس او اوکرين په مسله يې اصولي دريځ په ډاګه دی او د امن پلوي دی.
ميکرون وويل “د روس سره مو سفارتي اړيکې د دې غرض د پاره ساتلي چې د روس سره د خبرو اترو د لارې د دې مسلې حل ولټوو”. فرانس د روس سره سفارتي اړيکې نه دي ماتې کړي.
