د امریکا د دفاع وزارت – پنټاګان – وایي چې دوی په افغانستان کې د طالبانو لخوا ورځ تر بلې د لا زیاتو سیمو د قبضه کېدل «په ژورې فکرمندۍ» سره څاري. د پنټاګان ویاند جان کربي د اتوار/یکشنبې په ورځ د فاکس نیوز سنډې پروګرام سره په خبرو کې وویل: «اوس دا وخت رارسېدلی چې [د افغانستان حکومتي عسکر] رامخ ته شي او د خپل ملک دفاع وکړي. دا د ذمه وارۍ شېبه ده.»
جان کربي په داسې وخت کې دا خبرې کړي چې په افغانستان کې پاته امریکایي عسکر هم د صدر جو بایډن په امر، په تېزۍ سره له افغانستانه په وتو دي او افغانستان کې د طالبانو او حکومتي قواوو ترمنځ جګړو زور اخیستی دی.
امریکا په تېرو څه دپاسه شلو کلونو کې افغانستان سره د بلینونو ډالرو وسلو او وسایلو امداد کړی چې وکړی شي د خپل ځان دفاع وکړي، خو اوس چې تمه ده د اګسټ تر ۳۱مه امریکایي عسکر افغانستان کې خپل ماموریت ختم کړي، د افغانستان د کنټرول په اړه ورځ تر بلې اندېښنې زیاتیږي.
د افغانستان د ځایي رسنیو په حواله، د اتوار/یکشنبې په ورځ د لسو ولایتونو سرښارونو سره څېرمه جګړې روانې وې او طالبانو په غور ولایت کې د دوو نورو ولسوالیو د نیولو دعوه کړې ده. همدا راز افغان حکومت ویلي چې په تېره یوه شپه و ورځ کې یې دو سوه طالبان وژلي او سل تنه نور یې زخمیان کړي دي.
طالب یاغیان دعوه لري چې د هېواد ٪۸۵ خاوره یې په قبضه کې ده، خو د دوی دا دعوه تصدیق کېدلی نشي. فاکس نیوز اټکل کړی چې دیارلس ۱۳ میلنه افغانان د طالبانو تر کنټرول لاندې، لس میلینه یې د افغان حکومت تر کنټرول لاندې، او نهه میلینه نور یې په هغو سیمو کې ژوند کوي چې دواړه اړخونه ورباندې د کنټرول دعوه لري. د امریکا د دفاع وزارت ویاند جان کربي د فاکس نیوز سره په خبرو کې، دا اټکل رد نکړ.
امریکا اول ځل په ۲۰۰۱ کال کې په افغانستان یرغل وکړ چې هدف یې د هغو مرکزونو نیول و کوم چې د القاعده ډلې ترهګر پکې د ستمبر ۱۱مې نیټې د بریدونو دپاره روزل شوي و. په هغو بریدونو کې چې ترهګرو د تښتول شوو طیارو په ذریعه امریکا کې ترسره کړل، نږدې درې زره (۳۰۰۰) کسان وژل شوي و.
جان کربي د اتوار/یکشنبې په ورځ مرکه کې وویل چې د افغانستانه د امریکایي قواوو د وتلو نه پس هم د امریکا د پوځ کمانډران به وکړی شي چې په نورو ملکونو کې له خپلو پوځي مرکزونو څخه افغان ځواکونو ته مشورې ورکړي. د نېټو او امریکا اکثره قواوې له افغانستانه وتلي او څه چې پاته دي، هغوی به هم د اګسټ تر آخره له هغه ملکه ووځي.
که څه هم طالبانو په دې وروستیو کې د افغانستان یو شمېر ولسوالۍ لاندې کړي، مګر صدر بایډن تېره هفته له افغانستانه د امریکایي قواوو د انخلا د فیصلې کلکه دفاع وکړه. بایډن په وایټ هاوس کې وویل: «مونږ افغانستان ته د دې دپاره نه ولاړو چې هلته قام (ملت) جوړ کړو. دا یوازې د افغانانو حق او ذمه واري ده چې د خپلې آیندې په اړه او په دې اړه تصمیم ونیسي چې خپل ملک څنګه وچلوي.»
هغه زیاته کړه چې له افغانستانه د امریکایي قواوو د راوتلو لړۍ «په خوندي او منظم ډول» پر مخ روانه ده. څو ورځې وړاندې امریکایي قواوې د افغانستان له سترې پوځي اډې، بګرام ائیرپوټ نه ووتلې. بګرام هوايي اډه په افغانستان کې د امریکاییانو د پوځي عملیاتو لوی مرکز ګڼل کېده.
صدر بایډن ژمنه کړې ده چې زرګونه هغه ترجمانان او کورنۍ یې چې د امریکا دپاره یې کار کړی دی، په فوري توګه له افغانستانه راوباسي. هغه وویل چې د مهاجرت د خاصو ویزو (اېس آی وي) کارونه «یو دم تېز کړی شوي دي».
د امریکا صدر په دې ټینګار وکړ چې دا اوس د افغانستان حکومت پورې اړه لري چې خپل برخلیک روښانه کړي. هغه زیاته کړه: «قریب شل کاله تجربیاتو مونږ ته راښودلې ده – او جاري امنیتي حالات یې صرف تصدیقوي – چې یوازې یو بل کال جګړه په افغانستان کې، د حل یوه لاره نده، بلکې هلته تر نامعلوم وخت پورې د پاته کېدو تجویز دی.»
د بایډن وینا ده چې اوس په کار ده پخپله افغانان د خپل وطن د آیندې دپاره فیصله وکړي.
یو خبریال چې د افغانستان د حالاتو او له هغه ځایه د امریکایي عسکرو د راتلو په اړه پوښتنې کولې، د بایډن له یو تېز جواب سره مخ شو. هغه له بایډن نه وپوښتل چې آیا په طالبانو اعتبار لري، نو بایډن جواب ورکړ: «دا یوه سنجیده پوښتنه ده؟ دا ډېره کمزورې پوښتنه ده. آیا په طالبانو اعتبار کوم؟ نه. خو زه د افغان پوځ په صلاحیت اعتبار کوم، چې بهتره روزل شوي، بهتره وسایل ورکړی شوي، او د جنګ کولو په برخه کې زیات قابلیت لري.»
د امریکا پخواني صدر ډانلډ ټرمپ چې د تېر نوامبر میاشتې په انتخاباتو کې یې د بایډن لخوا ماتې وخوړه، ویلي چې هغه به د مئې تر ړومبۍ نېټې ټول عسکر له افغانستانه ویستلي و، مګر د بایډن په نظر دا میعاد ډېر زیات لنډ و.
بایډن دا هم وویل چې افغانستان کې د امریکا د جګړې له پیل راهیسي، نوموړی د امریکا څلورم صدر دی چې دا جنګ یې تر نظر لاندې روان دی، خو هغه به دا ذمه واري کوم پنځم صدر ته ونه سپاري.