د پاکستان حکومت ويلي، د جنورۍ ‏‎2023‎‏ نه تراوسه پورې په ملک کې د ترهګرۍ په ‏‎2000‎‏ بریدونو کې د ‏‎1200‎‏ نه زيات کسان وژل شوي او په لسګونو ‏نور ژوبل شوي دي.‏

ويل شوي په ملک کې د انتهاپسندۍ يا توندلاريتوب د مخنيوي دپاره د کورنيو چارو وزارت د قامي پاليسي په اړه يوه مسوده د منظورولو دپاره کابینې ‏ته لېږلې ده.‏

د پاکستان د کورنيو چارو وزارت په وروستيو کې په قامي اسمبلۍ کې په ليکلې بڼه يو ځواب کې ويلي، په بهر ملکيانو کې په اووه بریدونو کې چينايي ‏وګړي په نخښه کړل شوي دي.‏

د وي او اې اردو ترمخه، په رپورټ کې ويل شوي، د کال ‏‎2020‎م راهسې تراوسه پورې په بهر ملکیانو او په ځانګړي ډول چينايي وګړو اته حملې شوي دي.‏

په ليکلي بڼه ځواب کې ویل شوي، په بهر ملکیانو ترسره شوو بريدونو کې تر ټولو زیات چينيايان په هدف کړل شوي خو په دغو حملو کې د وژل شوو ‏بهرنيانيو شمېره نه ده ښودل شوې.‏

د کورنيو چارو وزارت ويلي، په دغو حملو کې د دوه امنيتي اهلکارو په ګډون ‏‎24‎‏ کسان وژل شوي او ‏‎38‎‏ نور ژوبل شوي دي. په وروستيو کې په کراچۍ ‏کې په يو بريد کې جاپانيان په نخښه کړل شوي وو.‏

ويل شوي، وسله والو په سيند صوبه کې د چین – پاکستان اقتصادي راهدارۍ (سي پېک) باندې کار کوونکو چينايانو باندې درې حملې کړي، پينځه ‏کسان پکې وژل شوي او اووه نور ژوبل شوي دي.

بلوچستان او خېبرپښتونخوا کې په چينايانو دوه دوه حملې شوي دي.‏

د کورنيو چارو وزارت ویلي، په سي پېک او نورو پروژو د کار کوونکو چينيايانو د ساتنې دپاره جوړې تګلارې ته د بيا کتنې ويل شوي دي.‏

ويل شوي، د ترهګرۍ او پرتشدده توندلاريتوب د مخنيوي دپاره د ‏‎2024‎م د قامي پاليسۍ مسوده تياره کړل شوې او کابينې ته د منظورۍ دپاره لېږل شوې ‏ده.‏

حکومت ویلي، په ملک کې د امنيت صورتحال په دوامداره توګه خراب دی او ترهګر بريدونه په ځانګړي ډول خېبرپښتونخوا او بلوچستان کې امنيتي ‏ګواښونه سېوا کوي.‏

د پاکستان د کورنيو چارو وزارت ویلي، د کال ‏‎2023‎م راهسې تراوسه پورې ټولې ‏‎2075‎‏ ترهګرې حملې شوي، د امنيتي ساتونکو په ګډون پکې لږ تر لږه ‏‎1215‎‏ کسان وژل شوي او ‏‎2592‎‏ کسان ژوبل شوي دي.

او روان کال د جنورۍ نه تراوسه پورې د ‏‎500‎‏ نه زياتو وسله والو حملو کې ‏‎285‎‏ کسان وژل شوي دي.‏

ويل شوي په ترهګرو بريدونو کې تر ټولو زياته خېبرپښتونخوا صوبه اغېزمنه شوې هلته په تېر کال کې د ‏‎400‎‏ نه امنیتي ساتونکي په بېلابيلو بريدونو کې ‏وژل شوي دي.‏

د روان کال د جنورۍ د میاشتې نه تراوسه پورې د ترهګرۍ په پېښو کې ‏‎118‎‏ ملکي عام خلک وژل شوي دي.‏

پاکستان کې په وروستيو کې د ترهګرۍ پېښې سېوا شوي دي.‏

پاکستان تور لګوي د کله نه چې په افغانستان کې طالبان په واک کې راغلي دي پاکستان کې د ناامنۍ پېښې سېوا شوي او د افغانستان د خاورې نه په ‏پاکستان کې ترهګري کيږي خو په افغانستان کې واکمنو طالبانو تل د پاکستان دغه تورونه رد کړي او ويلي يې دي پاکستان دې خپله کمزوري په ‏افغانستان نه ور اچوي.‏

د پاکستان سپريم کورټ د سنېټر فېصل واوډ په خبري غونډه از خود نوټس اخستی او نن د جمعې په ورځ یې عدالت ته طلب کړی دی. واوډا په ‏‎15‎مه مې ‏په يوه خبري غونډه کې د اسلام اباد هايکورټ په ججانو نيوکې کړې او ويلي يې وو، "که یو څوک یې پګړۍ غورځوي نو دوی به یې د پګړې نه فټ بال ‏جوړوي".

د رپورټونو ترمخه د سپريم کورټ د چيف جسټس قاضي فايز عيسا په مشرۍ به جسټس عرفان سعادت او جسټس نعيم اختر د از خود نوټس اورېدنه کوي.‏

واواډ په خبري غونډه کې ويلي وو، اسلام اباد هايکورټ ته یې خط ليکلی ‏‎15‎‏ ورځې وشوې خو ځواب ورته نه دی ترلاسه شوی.‏

هغه ويلي وو، "يو کال وړاندې څيزونه شوي، يو کال وروسته يادول کيږي نو يو کال وړاندې یې ولې نه ويل؟ اوس به لاسوهنه وشوه، په تورونو کار نه ‏کيږي اوس به ثبوت ورکول وي، چې چا لاسوهنه کړې ده، ولې یې کړې ده، د دې شواهد ورکړئ چې مونږ درسره ودريږو".‏

د مارچ د میاشتې په وروستيو کې د اسلام اباد هايکورټ شپږو ججانو په عدليه کې د استخباراتي ادارو د ښکاره مداخلې پر ضد سپريم جوډيشل کونسل ‏ته خط ليکلى او غوښتنه يې کړې وه چې د ښکاره مداخلې او په قاضیانو د فشار راوړلو په اړه دې یو قضایي کنونشن راوبلل شي.‏

دا خط د اسلام اباد هایکورټ دشپږو ججانو جسټس محسن اختر کیاني، جسټس طارق محمود جهانګیري، جسټس بابر ستار، جسټس سردار اعجاز ‏اسحاق، جسټس ارباب محمد طاهر او جسټس تمیم رفعت امتیاز لخوا لیکل شوی وو.‏

د چيف جسټس قاضي فايز عيسا په مشرۍ د سپريم کورټ د شپږو ججانو بېنچ یا ډله اوس د دغه قضيې اورېدنه کوي.‏

د اسلام اباد هایکورټ جج ښاغلي بابر ستار عدلیه کې د مداخلت په سر چیف جسټس عامر فاروق ته دوه ورځې وړاندې یو بل خط لیکلی او تور یې لګولی ‏چې د امنیتي اسټیبلشمنټ یو لوړ پوړي چارواکي ورته پېغام ورکړی چې د حراست یا نګرانۍ د څرنګوالي له ارزیابي کولو پشا شي.‏

خو حکومتي وزیرانو بیا د نوموړي جج تور په سختۍ سره رد کړی او ویلي یې دي چې هغه ته چا د پشا کېدو خبره نه ده کړې بلکې ویل شوي دي ورته چې ‏دا د ملي امنیت اړونده مربوط خبره ده اؤ باید د تړلو دروازو تر شا پرې بریفنګ یا احوال واخلي.‏

پرون په اسلام اباد پرېس کلب کې د متحده قومي مومنټ مصطفا کمال او استحکام پاکستان ګوند عون چودري هم په خبري غونډو کې په عدليه نيوکې ‏کړي دي.‏

د بلوچستان په چمن سرحدي ښار کې د ویزې او پاسپورټ خلاف د دوامداره احتجاجي ناستې وياند ویلي په ټولنيزو رسنیو د پرلت په اړه خبرونه خبرونکو د سوشل ميډيا د څلورو فعالینو په ضد د اېف ايی ای د سایبر کرایمز څانګې او د چمن پولیس مقدمې درج کړي دي.

د چمن د پولیس تاڼې انچاﺭج د دې خبرې تصدیق وکړو چې په پرلت کې شريک د هغو خلقو په ضد مقدمې دﺭج شوي دي چې د هغه په قول قانون يې په لاس کې اخیستی او د حکومت ﺭټ یې چلنج کړی. د پوليسو د چاﺭواکې د د مقدمو شمېره نه څرګنده کړې.

د چمن د احتجاج د سوشل ميډيا يو فعال احمد ظاهر وویل د هغه او د دریو نور کسانو په ضد د چمن پولیس او د ايف ايي ای د سایبر کرایمز د مخنیوي قانون پيکا ايکټ د لاندې مقدمې درج کړي دي.

د افغانستان او پاکستان ترمنځ چمن دﺭواﺯه باندې د پخوا په څير پر شناخت کاﺭډ او تذکيره تګ او ﺭاتګ غوشتنه کونکې د تيرو 209 وﺭځو څخه په احتجاجي پرلت ناست دي او په چمن ښار کې يې احتجاجونو سلسله ﺭوانه کړې ده.

د پرلت وياند عبدالصادق اڅکزی وايي چې پاکستاني چاﺭواکو دپرلت والو په ضد د پنځلسو څخه ﺯيات اېف ايي ارونه یا مقدمې درج کړي دي او اوس د پرلت خبرونه د ورکولو په سر د هغه په قول د سيمې د څلورو نامتو خبريالانو په ضد هم مقدمې دﺭج شوي دي. هغه د دغه ګام غندنه وکړه.

اڅکزي د چا نوم د اخیستلو بغېر وویل "ﺯوﺭاوﺭ قوتونه" د دوی د احتجاچج دغه اواﺯ خاموشه کول غواړي.

د سوشل میډیا فعال احمد ظاهر وویل" دلته څې کوم پرلت ﺭوان دې موﺯ د خپل وطن سره د همکاﺭې کولو لپاﺭه ددې ژغ ﺭاپوﺭته کوو خودوې غواړې په دغه باندې ﺯموﺯ ژغونه خاموشه کړي او پرلت اواﺯ د نړې پوﺭي نه وﺭسيزې دوې په دې نه دې خبر څې دغه ﺯموﺯ وطن دې موﺯ د خپل وطنه څخه بله يوه چاﺭه نه لروووس خو ايف ائ اﺭونه کاټ کړې دې که پهانسې ﺭاکوې هم به موﺯ خپل کاﺭ دوامداﺭه ساتو."

د دې مياشتې په سر کې حکومت د الېکټرانيکي جرمونو د پلټڼو لپاره د نېشنل ساېبر کرايمز انوسټي ګېشن په نامه د يوې جدا ادارې د جوړولو اعلان هم کړی چې خبريالان او د ټولنيزو رسنيو فعالين يې د رياست خلاف په ان لاېن بڼه د تنقيد د مخه نیولو کوښښ بلي.

د چمن پرلت د مطبوعاتو د څانګې يو غړی مولاداد سلطان چې په هغو کسانو کې شامل دی چې په ضد يې مقدمې درج شوې، دا الزام ردوي چې په سوشل میډیا یې د ریاست خلاف خبرې کړي دي." موﺯ د پرلت په حق کې پوسټونه کړي دې ده ايف ائ اې او پوليسو له لوﺭې څې کوم ايف ائ اﺭونه شوې تاسو وګوﺭې په هغه کې کوم د ﺭياست خلاف موﺯ مواد شير کړي دې څې دوي پر موﺯ مقدمې دﺭج کړي دې پرلت ﺭوان دې ټوله شاﺭيان د پرلت پوسټونه کوې موﺯ نه پوهيزو څې ولې موﺯ دغه چلوﺭ کسان ھدف شول."

په انټرنېټ د جرمونو د مخنیوي پيکا نومې قانون په کال ۲۰۱۶ کې د پخواني وزیر اعظم نواز شریف په حکومت کې منظور شوی دی.

د پيکا قانون په اصلي مقاصدو کې په انټرنېټ د ترهګرۍ او په ان لاېن بڼه د خلکو د وېرولو مخنیوی شامل و خو ناقدین وايي دا قانون د صحافيانو، بلاګرانو یا په انټرنېټ د لیکوالانو او د رياست په تګلار د تنقید کوونکو خلاف وکارول شوی دی. څېړونکي وايي په تېرو وختونو کې هم پيکا اېکټ د پاکستان د پوځ د ناقيدينو او د حکومتي مخاليفينو خلاف کارول شوی دی.

د پاکستان په سپريم کورټ کې د نېب د قانون پرضد اپيلونو باندې د اورېدنې په وخت د زيارت يا پنجشنبې په ورځ د پاکستان تحریک انصاف ګوند مشر ‏او پخوانی وزیر اعظم عمران خان د اډياله زندان څخه د ويډيو لينک د لارې عدالت ته وړاندې شو، خو هغه ته د څه ويلو موقع ترلاسه نه شوه او يواځې ‏حکومتي وکيل خپل دلايل وړاندې کړي دي.‏

د اورېدنې په وخت د سپريم کورټ ودانۍ د پاکستان تحریک انصاف له وکيلانو او پلويانو ډکه وه او اورېدنې ته د عمران خان خور هم ورغلې وه.‏

عمران خان د بډو رشوتونو د مخنیوي قانون کې د ترميمونو په اړه د سپريم کورټ اورېدنه کې په لومړي ځل وړاندې شوی دی.‏

عمران خان د کال 2023 راهسې په بېلابيلو مقدمو کې په اډياله جېل کې بند دی.‏

سپريم کورټ کې د ويډيو لينک د لارې د 71 کلن عمران خان وړاندې کېدل نه خو د سپريم کورټ په وېبپاڼه او نه د پاکستان په ټي وي چېنلونو خپور کړل ‏شوی دی.‏

پاکستان تحریک انصاف ګوند د قامي اسمبلۍ غړی علي محمد خان وايي باید چې د عمران خان او د دې مقدمې کاروايي د سپريم کورټ په وېبپاڼه نېغ ‏په نېغه خپره شوی دی.‏

‏ هغه وويل، "زه په خپله د حکومت وکيل مخدوم علي خان ته ورغلم چې چيف جسټس ته ووايي چې د عمران خان او عدالت کې دننه د دې مقدمې کاروايي ‏د سپريم کورټ په ويبپاڼه په ژوندۍ بڼه خپره کړي، لايو سټريم یې بيا د څه لپاره شروع کړی دی، د عمران خان نه ولې دومره ويريږي".‏

د پخواني وزیر اعظم عمران خان ګوند پاکستان تحریک انصاف د سپريم کورټ په چيف جسټس قاضي فایز عيسا باندې تور لګوي چې ګنې هغه د ‏حکومت په سلا او لمسه د اډيالې د جېل څخه د هغه ويډيو نېغ په نېغه خپره نه کړه. حکومت د تحريک انصاف ګوند د دې تورونه په اړه کوم غبرګون نه دی ‏ښودلی. ‏

د پاکستان تحریک انصاف ګوند سېنېټر محمد همایون خان مومند وايي، "چې څومره ادارې دي، که هغه سپريم کورټ دی، که پوځ دی او يا حکومت ‏هغوى د فشار لاندې دي".‏

د تېر وخت په پرتله دا ځل سپريم کورټ نن د مقدمې کارروايي نېغ په نېغه په خپله ويبپاڼه خپره نه کړه خو د عمران خان د ويډيو لينک د لارې د پېشۍ په ‏مهال اخستل شوی يو عکس چې پاکستان تحریک انصاف په خپله اېکس (پخواني ټويټر) پاڼه خپور کړل شوی دی، په ظاهره ښکاري چې ګواکې د عدالت ‏دننه اخستل شوی وي.‏

د چيف جسټس قاضي فاېز عيسا په مشرۍ کې د سپريم کورټ پينځه کسيزه بېنچ د نېب په قانون کې د ترميمونو خلاف د انټر کورټ اپيلونو اورېدنه کړې ‏چې په کې د پاکستان تحریک انصاف ګوند باني عمران خان هم درخواست ګذار دی.‏

حکومتي وکيل مخدوم علي خان د انټر کورټ اپيل په حق کې دلايل ورکړل او وې یې ویل چې په نېب ارډيننس کې شوي بدلونونه په پارليمان کې لانمجن ‏شوي وو او باید د دې حل هم په پارليمان کې موندل پکار وو خو خواست کونکي عمران خان په پارليمان کې د حل کولو پرځاى دا قانون سازي د يو سازش ‏لاندې سپريم کورټ ته يوړه. وايي هغه يو ځل هم په ياد قانون کې د ترميم کولو کوشش وه نه کړو.‏

د چيف جسټس وينا وه که هم د ارډيننس په ذريعه قانون سازي کول کيږي نو بيا به ښه وي چې پارلیمان بند کړل شي.‏

د نېب په قانون کې يو شمېر بدلونونه د شهباز شريف په مشرۍ کې د پي ډي اېم تير حکومت کړي وو چې بيا وروسته عمران خان په کال 2022 کې په سپريم ‏کورټ کې چېلنج کړي وو. دغه بدلونونه د سپريم کورټ د پخواني چيف جسټس عمر عطا بنديال په مشرۍ کې بېنچ کالعدم ګرځولي وو او حکومت ددې ‏خلاف سپريم کورټ کې اپيل کړی وو.‏

قانون پوهان وايي پارليمان د قانون سازۍ حق لري خو په دستور کې د ورکړل شوو بنيادي حقونو په ضد قانون سازي نه شي کولی. وايي د احتساب قانون ‏تل د سياسي وفا دارو د بدلولو لپاره کارول شوی دی. ‏

شاه خاور د سپريم کورټ وکيل شاه خاور وايي، "دا سمه خبره ده چې د نېب قانون تل غلط استمال شوی دی، خو ددې دا مطلب نه دی ګنې په قانون کې ‏پراخه بدلونونه راوستل شي بايد په دې کې کمۍ بېشۍ ختمې کړل شي او داسې قانون جوړ شي چې په حقیقت کې د بډو رشوتونو خاتمه وکړي".‏

سپريم کورټ ويلي په معامله به د ټولو سوالونو ځواب د خواست کونکي عمران خان څخه اخلي او بيا يې په انټر کورټ اپيلونو نوره اورېدنه د نامعلومه ‏وخته پورې ځنډولې ده.‏

چین ویلي د پاکستان سره تعلق يې په فولادو کې نغښتې دی او د پاکستان سره به د اقتصاد او د ترهګرۍ په ضد امنیت کې همکاري نوره زیاتوي.

چین دا لوظونه په بیجېنګ کې د شورو، چهارشنبې، په ورځ د دواړو ملکونو د دوه اړخیزه سټرېټیېجېک همکارۍ د مکالمې په موقع وکړل.

پاکستان سره همکارۍ کې د ژورتیا خبري د چین خارجه وزیر وانګ يي د پاکستان هم منصب اسحاق ډار سره د رسمي خبرو وروسته په یو خبري کانفرنس وکړې.

د وانګ او اسحاق ډار خبري کانفرس پاکستان ټېلې وېژن په ژوندۍ بڼه نشر کولو. د خبري کانفرنس نه څو هفتې مخکې په پاکستان کې پینځه چینايي انجېنیران چې په داسو ډېم يې کار کولو په ځانمرګي حمله کې وژل شوي دي. په حمله کې د چینايانو مقامي ډرایور هم وژل شوی دی.

د پاکستان پوځ دا میاشت وویل چې د مارچ په ۲۶ نېټه د حملې په اړه تحقیقاتو کې موندل شوي چې په چینايي انجېنیرانو حمله یو افغان کړې او د حملې سازش په افغانستان کې تیار شوی و. د افغانستان واکمن طالبان دا خبره ردوي چې د افغانستان خاوره د نورو ملکونو خلاف حملو کې استعمالېږي.

وانګ وویل پاکستان لوظ کړی چې په چینايي انجېنیرانو حمله کې ککړ تنان په ګرفتاروي او د انصاف سره به يې مخامخ کوي. د چین د سرکاري مطبوعاتو ترمخه، وانګ امید څرګند کړو چې اسلام اباد به په پاکستان کې د چینایانو، د چینايي منصوبو او ادارو تحفظ یقیني کوي او په دې لړ کې به د چینایي شهریانو او د چینايي کمپنو تشویش ختموي.

اسحاق ډار وویل د وانګ سره په خبرو کې د افغانستان د صورتحال کتنه هم وشوه او دواړه خوا په دې متفق شول چې د چین او پاکستان په مشترکه ګاونډي ملک افغانستان کې امن او ثبات د سیمې د ترقۍ، پېوستون او سوکالۍ دپاره ضروري دی.

د پاکستان خارجه وزیر وویل په دې اړه تشویش لري چې په افغانستان کې وسله والې ډلې شتون لري او د افغانستان د موقتي حکومت نه غوښتنه کوي چې د هغه عناصرو په ضد د اعتماد او د تصدیق وړ ګامونه واخلي چې د ګاونډیو ملکونو امنیت ته د خطر راولاوړلو دپاره د افغانستان خاوره استعمالوي.

پاکستان وايي کالعدم تحریک طالبان پاکستان ډله په هېواد کې د ترهګرۍ په حملو کې لاس لري او دا چې افغان طالبان يې سهولتکاري کوي.

افغان طالبان د پاکستان دا خبره ردوي. افغان طالبانو دا الزام هم رد کړی چې په چینايي انجېنیرانو حمله د افغانستان د خاورې څخه شوې ده. افغان طالبان وايي هېڅ چا ته اجازت نه ورکوي چې د افغانستان خاوره د بل ملک خلاف استعمال کړي.

د افغانستان د نوم د اخیستلو بغیر وانګ وویل چین تیار دی چې پاکستان سره د ترهګرۍ خلاف همکاري زیاته کړي. هغه څه تفصیل وړاندې نه کړو خو په نړیواله ټولنه يې غږ وکړو چې د ترهګرۍ د ودې مخه دي ونېسي او د دې خطر خلاف دې د هغه په قول متحده محاذ جوړ کړی شي.

د پاکستان او چین د مکالمې نه یوه ورځ مخکې په واشنګټن کې د څېړنې ادارې یو اېس انسټېټیوټ فار پیس په یو رپورټ کې وویل افغانستان نه د امریکې په مشرۍ کې د نړیوالو ځواکونو د انخلا وروسته پېدا شوي خلا کې د ټي ټي پي په شان وسله والې ډلې بیا سر راپورته کوي.

د شورو، چهارشنبې، په ورځ خبرو کې وانګ وویل چین تیار دې چې سي پېک ته ترقي ورکولو دپاره د پاکستان سره کار وکړي.

ډار په دې خبره ټینګار وکړو چې سي پېک د پاکستان اقتصادي وضعه ښه کړې ده، د بجلۍ نیشت والی یې ختم کړی، د بنیادي سهولتونو جال يې جوړ کړی او د پاکستان د مستقل د ترقۍ دپاره يې مضبوظ بنیاد اېښودلی دی. هغه زیاته کړه چې چین او پاکستان متفق شوي چې د سي پېک منصوبې ته ترقي او پراختیا ورکړي.

په وروستیو ورځو کې په خپل یو تقریر کې په اسلام اباد کې د چین سفیر جیانګ زی دونګ وویل د سي پېک دلارې په پاکستان کې نېغ په نیغه د ۲۵ بېلین ډالرو سرمایه کاري شوې دهخ، د روزګارونو ۱۵۵۰۰۰ موقعې یې پېدا کړي دي، ۵۱۰ کېلومېټره لوی لارې یې جوړې کړي او د ۸۰۰۰ مېګا واټ بجلي پېدا کوي او د ۸۸۶ کېلو مېټره اوږده د بجلۍ تارونه په کې غځول شوي دي.

ځینې ناقدین د پاکستان د زیاتېدونکو مالي مشکلاتو سبب سي پېک سره تړلي د چین قرضې او سرمایه کاري بلي. تېر کال پاکستان د قرضو په بېرته ادا کولو کې دیوالیه کېدو ته نږدې و خو بیا يې د انټرنېشنل مانيټري فنډ، ايي اېم اېف، نه درې بېلین ډالر قرض ترلاسه کړو او د دیوالیه کېدو د خطر نه رابهر شو.